Zou iemand fictie hebben geschreven met een man als Lance Armstrong als hoofdpersoon, dan had dat tot voorkort misschien nog net een kinderboek kunnen opleveren. Voor een hedendaags literaire roman was zijn levensverhaal te zeer ‘over the top’, vanwege alle Dickensiaanse elementen die het ongeloofwaardig hadden gemaakt.
Hij heeft zijn vader nooit gekend. Zijn moeder kreeg hem toen zij nog een tiener was, en de man waar ze uiteindelijk mee trouwde was zeer hardhandig. En toen hij zichzelf de armoede uit sportte was dat in een activiteit die in eigen land geen enkel aanzien genoot. Daarop kreeg hij met een levensbedreigende ziekte te maken, was ten dode opgeschreven, en overwon ook deze tegenslag. Om daarna sterker dan ooit zeven keer de zwaarste sportwedstrijd in de wereld te winnen — vaker dan wie ook daar voor gepresteerd had.
Ondertussen richtte hij ook nog een organisatie op die veel goed beloofde te doen tegen die ernstige ziekte, en verkeerde hij op voet van gelijkheid met alle groten der aarde. Even schaarde zich zelfs een godin uit de rockmuziek aan zijn zijde.
Misschien is het daarom jammer dat ik niet heb vastgelegd wat mijn gedachten waren toen Armstrong voor het eerst na zijn balkanker de Ronde van Frankrijk won.
De Lazarus-legende levert een heel krachtig verhaal op. Alleen was ik in 1999 helemaal uitgekeken op de Tour; volgens een tekstje op een website die inmiddels niet meer bestaat. Omdat iedereen alleen die Ronde van Frankrijk belangrijk was gaan vinden, was die veel te belangrijk gemaakt. En daarmee saai. De renners koersten allereerst om niet te verliezen.
Wel nog geboekstaafd online is mijn immense hekel aan Lance Armstrong van enkele jaren daarna. Omdat hij en zijn ploeg de Tour zo domineerden dat alle verrassing uit de etappewedstrijd verdween. En ondertussen bleven de media maar overspannen doen of het drieweekse evenement het wielerhoogtepunt van het jaar was.
Dat doen ze trouwens nog.
Of Armstrong doping gebruikte of niet, interesseerde me daarbij niet wezenlijk. Dat zou wel. De afwezigheid van bewijs was nu eenmaal geen bewijs van afwezigheid, zoals de Tour de Dopage van 1998 al had geleerd.
En nog altijd is niet rechtstreeks bewezen dat Armstrong dopeerde. Al claimt de Amerikaanse dopingautoriteit USADA over bloedstalen te beschikken waaruit doping zou blijken. Lance Armstrong besloot zich evenwel niet meer te willen verdedigen tegen deze en andere aantijgingen; waardoor die bloedstalen nooit een contra-expertise zullen krijgen.
USADA schorste hem inmiddels voor het leven, en nam Armstrong ook maar meteen al zijn Tour-overwinningen af.
Wel moet de internationale wielerbond UCI dit oordeel nog bekrachtigen . En daarom heeft USADA een overzichtsrapport gemaakt met alle bewijzen die verzameld werden tegen Armstrong. Met enige marketingpoehaa werd Lance Armstrong en zijn teammanager Johan Bruyneel daarbij verweten het meest gesofisticeerde dopingprogramma aller tijden te hebben gerund.
Het bestaan van Oost-Duitsland is ondertussen wel heel makkelijk vergeten.
Armstrong komt uit het rapport naar voren als een onmogelijke dwingeland; een berekenende psychopaat die ten koste van alles winnen wilde; een man die op alle mogelijke manieren mensen aanviel en kwaad deed die niet met hem meewerkten. De man ook met het perfecte programma, waarvan de beste doping slechts een onderdeeltje was.
Maar, het zij gezegd, wielrennen is een teamsport. Niemand wint een profkoers alleen. Omdat je nu eenmaal zo veel energie spaart in de luwte van een ander. Minstens 30% aan energie scheelt het al als een ander voor jou de wind breekt. En dat is nog wel het minste dat helpers doen.
Saillant aan het USADA-rapport is daarom vooral hoeveel teamleden alsnog bereid zijn gevonden om onder ede tegen Armstrong te getuigen. Die getuigenissen lijken me overigens ook het interessantst aan alle teksten. Mede omdat die nog iets bieden dat op een verhaal lijkt.
Zo vluchtte de renner David Zabriskie de wielersport in om aan een leven thuis met een drugsverslaafde vader te ontkomen; daarbij zwerend nooit te willen worden zoals hij. Om vervolgens door Bruyneel voor de simpele keuze te worden gesteld: of jij spuit met de mannen mee, of je krijgt je ontslag.
De rest van het rapport is niet de meest interessante leestekst denkbaar. Ook al omdat die eigenlijk niet gelezen kan worden zonder voorkennis. Maar wie deze kennis bezit, ziet veel dat al vermoed werd. En andere antwoorden ontbreken, zoals de grote vraagtekens die geplaatst moeten worden bij de rol van de UCI.
Het is ook niet handig dat dezelfde organisatie die de sport in de wereld populariseren moet tegelijk hoort te oordelen over alles was de sport in diskrediet kan brengen.
Armstrong was lang een enorm geschenk voor deze wielerunie. Het bestaan van de wielersport als Olympische discipline staat namelijk al een hele tijd ter discussie. Vanwege de doping onder meer, en omdat er dure fietsen voor nodig zijn, en de sport in slechts enkele landen op niveau wordt beoefend.
Het Lazarus-verhaal van de ten dode opgeschreven kankerpatiënt sprak alleen ook stevig buiten het wielerwereldje aan. Bovendien werd door Lance Armstong die gigantische Amerikaanse consumentenmarkt wakker geschud. En dat was iets waar de hele fietsindustrie van heeft geprofiteerd.
Wat ook meeweegt is dat Hein Verbruggen, de Nederlandse UCI-voorzitter tijdens wiens regeertermijn Amstrong heerste, uit de marketing komt. Die was getraind om zakelijke trends te herkennen.
Sinds de openbaring van het USADA-rapport vorige week duiken allerlei oude geruchten weer op over Armstrong en de UCI. Zo zou sponsor Nike een half miljoen dollar aan Verbruggen betaald hebben om hun product Armstrong uit de wind te houden na een positieve dopingtest.
Zeker is dat Bruyneel en Armstrong in 2001 op het hoofdkantoor van de UCI minstens een ton overhandigd hebben om dopingonderzoek te steunen. De UCI ontkent dat dit was om vervolging af te kopen. Floyd Landis en Tyler Hamilton hebben evenwel onder ede getuigd dat Armstrong hen zei dat dit een afkoopsom was.
Maar daarvoor was er nog 1996. In oktober van dat jaar werd ver uitgezaaide teelbalkanker ontdekt bij Armstrong. Gezien de aard van deze ziekte had die veel eerder gevonden kunnen zijn. Bij balkanker fluctueren de waarden van het mannelijke hormoon testosteron nogal flink. Van andere kankerpatiënten is bekend dat zij hun leven juist te danken hebben aan een positieve dopingtest, waardoor de ziekte vroegtijdig bij hen werd gevonden.
Armstrong had in 1996 tot oktober juist het beste jaar uit zijn carrière. Ondanks de kanker; wat voor normale mensen onmogelijk is. En hij testte nooit positief, ondanks zijn totaal afwijkende hormoonwaarden.
Het USADA-rapport gaat niet in op deze periode — bekeken is Armstrong’s loopbaan pas na de kankertijd. Evenmin gaat de dopingautoriteit in op andere geruchten over verdere ‘bescherming van hogerhand’. Zo werd dit jaar nog een Federaal onderzoek van het ene moment op het andere stopgezet, zodat onbekend blijft of geld van de Amerikaanse post misbruikt werd door Armstrong’s team om doping te kopen.
En al dit maakt dat Armstrong’s levensverhaal inmiddels wel tot stof voor speculatie en daarmee fictie is geworden. Want het USADA-rapport biedt als tekst te weinig; hoewel getracht is een systeem in kaart te brengen.
Is Lance Armstrong tijdens zijn loopbaan telkens beschermd door mensen met grotere belangen? Hoe kwam het dan dat Johan Bruyneel scheen te weten wanneer de dopingcontroleurs langskwamen?
En, wezenlijker misschien, en nog minder goed te beantwoorden, is een cruciaal deel van het sprookje Armstrong niet dom noodlot geweest, maar gewoon puur eigen schuld?
Bekend is dat Lance Armstrong vanaf 1990 begeleid werd door een coach die anderen tot dopinggebruik heeft aangezet. Daardoor zal hij al vroeg groeihormoon en anabolica hebben gebruikt — en beide zijn nu net middelen die in overmaat balkanker kunnen veroorzaken.
Hij kan dus heel goed zichzelf die kwaal hebben gespoten.
En wat had Armstrong nog te verliezen nadat hij die bijna accidentele dood had overwonnen? Ik herlees momenteel Bill Strickland’s Quotable Cyclist uit 1997, en kwam daarin dit onverwacht tekenende citaat tegen, van voor de kanker.
What athletes do may not be that healthy, the way we push our bodies completely over the edge to degrees that are not human. I’ve said all along that I will not live as long as the average person.
Lance Armstrong
[ wordt vervolgd ]
Reasoned Decision of the United States Anti-Doping Agency;
On Disqualification and Ineligibility
201 pagina’s
USADA, 2012
RSS feeds