Literatuur laat niets meer gebeuren | 2
E-mails krijg ik met vragen die elders allang beantwoord staan. Zie onder meer het dossier Frysk & frjemd op boeklog. Maar samenvattend: ik signaleer dat Friese verhaaltjes en gedichies kunstmatig veel status hebben gekregen. Er wordt namelijk vrijwel niets anders geschreven in de taal; het loont ook niet om dat te doen. Dus is het juiste klimaat voor een eigen schriftelijke cultuur er domweg niet.
De Friese literatuur is in meerdere opzichten klein. Kleiner nog dan de provincie. Dit komt alleen al omdat de taal vanouds vooral een spreektaal is. Een groot aantal mensen dat de taal dagelijks gebruikt, heeft er problemen mee om ook maar iets in het Fries te lezen. En Fries schrijven, is al helemaal een daad. Ik maakte daar op mijn andere weblog vaker melding van.
Wie kijkt naar wat er voor boeken in het Fries uitkomen in een jaar, zal dan ook meteen opvallen dat werkelijk alle normale bulk mist.
Tienduizenden titels verschijnen er elk jaar nieuw in het Nederlands, en die bestaan voor het grootste deel niet uit literatuur. Natuurlijk niet. Maar schoolboeken, agenda’s, kookboeken, gidsen, of noem al die soorten gebruiksteksten op waarvan menig uitgeversconcern leeft, worden in het Fries niet of nauwelijks uitgegeven. Zelfs non-fictie verschijnt er amper.
Wat er vooral op de markt komt, zijn literaire romans. Of dichtbundels. En kinderboeken. De Friese boekenmarkt heeft daarmee een kwetsbaar waterhoofd, dat getorst wordt door uiterst iel nekje, en het bezit het lichaam en de weerstand niet om gezond in leven te kunnen blijven.
[bron]
En zoals ik in 2008 in De Moanne meldde:
Wie in het Fries schrijven kan, en meer met de taal wil dan eens met beppe mailen, ziet al gauw iets vreemds. Nu ja, dichters zullen dat probleem niet meteen hebben, netzomin als verhalenvertellers. Zij gebruiken de taal ook eerder voor de individueelste expressie van een individuele emotie. Maar ik, als geroutineerde leverancier van gebruiksproza, kan amper iets met mijn schrijfvaardigheid hier. Of ik moet me beperken willen tot het schrijven over de Friese cultuur, óf ik kan opinies leveren over ontwikkelingen in de provincie. Anders is er geen respectabel medium te vinden dat mijn teksten afnemen wil.
Dat isolationisme verbaast me.
[eigen vertaling]
Maar laat iedereen vooral de taal gebruiken waarin hij of zij meent zich het best te kunnen uitdrukken.
Laat ik dus voorzichtig stellen dat ik maar enkele redenen zie om in het Fries te schrijven:
- omdat het de taal is die iemand toevallig het beste ligt;
- om iets in de taal te proberen;
- omdat het moet. Leerkrachten en ambtenaren kunnen die verplichting hebben;
- omdat iemand daar zo geld mee verdient;
- vanuit taalactivisme;
Een zesde reden zou nog kunnen zijn dat het in het Fries makkelijker is om uitgegeven te worden als in het Nederlands, vanwege alle subsidies en het gebrek aan capabele mededingers. Mijn opsomming is dan ook zeker niet uitputtend.
[bron]
Enfin, een kas heeft ook een klimaat, dat geef ik grif toe. Maar doe niet net of die kas, en de kasplantjes die er in kunnen overleven, de echte wereld is.
[x]#7833 fan maandag 20 september 2010 @ 17:27:57
