Pleidooi voor de geschiedenis of geschiedenis als ambacht ~ Marc Bloch
Twee redenen waren er om dit boek te lezen. Het werd genoemd in een lijst van invloedrijkste titels, en ik was door Collingwood’s werk beïnvloed om nog eens na te denken over wat ik in de geschiedenis zoek.
Kwam daar nog een derde reden bij. Had ik het wel gelezen?
Zeker is dat ik dit boek in de ramsj kocht toen ik nog geschiedenis studeerde. En dat het me indertijd tegenviel. Maar dit kan goed zijn geweest omdat ik er iets anders van verwacht had.
Marc Bloch [1886 – 1944] was een Frans historicus, die met Lucien Febvre het tijdschrift Annales d’histoire économique et sociale oprichtte. Dat heeft nogal wat invloed gehad in het métier, omdat de Annales-school op een andere manier naar het verleden keek als tot dan toe gewoon was. Door helemaal nieuwe bronnen te gebruiken bijvoorbeeld; zodat ontwikkelingen in het verleden ineens statistisch te duiden waren. Door langlopende veranderingen mee te willen wegen in de beschrijving van het evenementiële.
En dit boek gaat nu juist niet in detail op de vraag in wat allemaal bronnen kunnen zijn, voor een historicus.
Nu is het ook een Unvollendete. Marc Bloch had er zeven hoofdstukken voor gepland, volgens Lucien Febvre. Het boek biedt er maar vijf. Want de Tweede Wereldoorlog kwam er tussen. Bloch was van Joodse afkomst, wat al problemen opleverde, en werd in 1944 door de Gestapo gefusilleerd om zijn verzetsactiviteiten.
Wat hij met dit boek wilde, was een antwoord geven op de aloude vraag; waarom heeft bestudering van de geschiedenis nut? En is geschiedenis wel een wetenschap?
Bloch hield daarbij de kerk in het midden door het vak zowel een wetenschap als een kunst te noemen. Want dat er controlemechanismen op het werk van de historicus bestaan — en dat deze structurele fouten kan maken — was duidelijk. Dit boek bestaat ook voor het grootste gedeelte uit een weging van wat de kijk naar het verleden kan vertekenen.
Tegelijk is de invloed van dergelijke ideeën zo groot geweest dat er voor mij als studentje geschiedenis al niets nieuws meer in stond. Daar komt bij dat het niet voor vakgenoten geschreven is, maar een voor iedereen begrijpelijke inleiding in het ambacht biedt. Mijn teleurstelling van toen over de inhoud is daarmee begrijpelijk.
Maar ditmaal kon alles me wonderwel bekoren. Ondanks de incompleetheid.
RSS feeds