Voltooid ~ Bert Keizer
Wie het werk van Bert Keizer kent, weet dat zelfs een door filosofie gekleurd boek van hem over de dood vol staat met inzichten die hij opdeed in de harde praktijk. Keizer was lang verpleeghuisarts, en hij werkt sinds zijn pensionering voor de Levenseindekliniek. Dat is de buitengewoon nuttige instelling die mensen aan euthanasie helpt als hun eigen huisarts daar niet aan wil of kan meewerken.
Twaalf tot zestien mensen maakt hij nu dood per jaar. En meer moesten dat er ook niet worden. Dat aantal kan hij gevoelsmatig aan, zonder daar last van te krijgen.
Al zal het ook nogal afhangen van de aard van het lijden of een euthanasiegeval te veel indruk maakt of niet.
Een uitbehandelde kankerpatiënt helpen, want zo zal dat voor beide partijen aanvoelen, is nogal iets anders dan afwegen of iemand die zegt aan het leven te lijden wel die laatste hulp behoeft. Maakt het ook weer verschil of een man of vrouw van in de negentig zo’n doodswens heeft, of éen van in de vijftig.
Voltooid beschrijft onder meer hoe in de loop van veertig jaar, sinds euthanasie een wettelijk kader kreeg — om artsen te beschermen overigens — steeds weer nieuwe groepen mensen een recht zijn gaan claimen op hulp bij hun dood.
Het begon allemaal met het regelen van hulp aan terminale patiënten. Daarop drongen chronisch zieken aan recht te hebben op euthanasie. Vervolgens de psychiatrische patiënten. Toen kwamen de ouderen die aan een opeenstapeling lijden van ouderdomsklachten. En dan is er ook nog de groep dementen, die weliswaar ooit beslist kunnen hebben om dood te willen als de aftakeling te ver zou hebben toegeslagen, maar die inmiddels toch al te ver heen kunnen zijn om daar nu nog zelfstandig over te oordelen.
Mooi is dan dat Bert Keizer hierbij niet spreekt van een glijdende schaal — de ‘slippery slope’ waar de Britten het zo graag over hebben, terwijl in dat land absoluut ook actief euthanasie wordt gepleegd; alleen zal niemand het er zo noemen.
Keizer waardeert juist dat er in relatieve openheid over zulke ontwikkelingen gesproken kan worden hier, anders dan vrijwel overal elders, omdat daardoor meer duidelijkheid kan ontstaan. Twee millennia aan christendom maken dit nu eenmaal een onderwerp met grote taboes. En ook hij heeft overigens grenzen. Een willoze demente doodspuiten, gaat hem veel te ver. Ook klinkt er wat wrevel door in het boek over iedereen die heel goed in staat zou zijn om zichzelf bewust om het leven te brengen, en dan toch wil dat een professional dit doet.
Enige wat ik jammer vond aan Voltooid was dat de meest inzicht biedende statistieken pas in het slotbetoog vielen. Want, waar hebben we het nu eigenlijk over?
Er sterven in Nederland jaarlijks ongeveer honderdveertigduizend mensen. Het aantal geplande overlijdens is zesduizend euthanasie, vijftienhonderd zelfmoord, tweeduizend zelfeuthanasie, we ronden het af op tienduizend. Dat wil zeggen dat 93% zonder sprongetje in het graf belandt.
Ten slotte
Verder zij nog op te merken dat in de reeks Nieuw licht van Ambo | Anthos hedendaagse denkers reageren op een klassiek betoog. In dit geval had Bert Keizer in te gaan op wat de verlichtingsfilosoof David Hume naar buiten had gebracht over zelfbeschikking bij de dood. Hume’s tekst verscheen postuum, omdat hij slim genoeg was te beseffen dat hij maatschappelijk een paria zou worden door de openlijke twijfel aan God’s bedoelingen met een leven.
Bert Keizer laat zien dat we in Nederland inmiddels een stuk verder zijn in het denken over zelfbeschikking. Zonder daarmee te zeggen dat alles inmiddels perfect geregeld is. Bovendien zijn mensen sociale dieren — wat net zo goed weer grenzen aan die zelfbeschikking oplegt. Ook in Nederland gaat euthanasie niet door als een familielid bezwaar maakt.
RSS feeds