In de tegenwoordige tijd ~ Michel Leiris

Michel Leiris [1901 – 1990] lijkt me een heel interessante man te zijn geweest. Etnograaf was hij, met nogal wat invloed op dit vakgebied. Gedichten schreef hij ook, en er bestond een tijd een band met de Surrealisten, tot hij ruzie kreeg met André Breton.

Alleen zal iedere uitgave van zijn werk interessanter zijn dan de bloemlezing uit zijn intieme dagboeken is geworden. Deze journaals werden nooit geschreven voor publicatie. De cahiers die Leiris zijn hele leven bijhield, waren hem vooral tot steun, en dan nogal vaak in moeilijke momenten. Dit is typisch een uitgave die er nooit was gekomen, had de auteur niet om andere redenen al faam gehad.

Dus krijgt de lezer vooral een ik te lezen die zichzelf telkens toespreekt. Nogal vaak op bestraffende toon.

Dus zit de voornaamste waarde in de autobiografische en portretterende details. En tegelijk ook weer helemaal niet. Het klinkt interessanter dan het was om te signaleren dat Leiris weleens een opmerking van Picasso optekende, of welke nog altijd bekende beroemdheid hij ook maar even had gesproken een dag.

Leiris deed een zelfmoordpoging in 1957, met pillen. En zo dit boek een hoogtepunt heeft, dan zijn het de pagina’s met de aantekeningen die haperend volgden op deze daad.

Was er ook nog een bezoek aan Nederland, in 1959, dat even tot extra aandacht dwong. En tegelijkertijd brachten zelfs die pagina’s niets dat zo opmerkelijk is dat het de moeite van het onthouden loont. Iedereen kan in zijn dagboek rustig opschrijven de kerkinterieurs van Saenredam ontdekt te hebben. Dat dient dan als geheugensteuntje, en heeft zo dat particuliere nut. In teksten die voor anderen geschreven worden, is een auteur wel verplicht iets meer aan toelichting te schrijven.

Zulke toelichting ontbrak nu steeds. Bij alles.

Michel Leiris, In de tegenwoordige tijd
Journaal 1922–1989
Geannoteerd door Jean Jamin
Geselecteerd, vertaald en van een nawoord voorzien
door Michel van Nieuwstadt.

402 pagina’s
De Arbeiderspers, 1998
privé-domein nr. 216