Wereldbedreigende rampen ~ Bill McGuire

Zelden las ik een boek dat zo duidelijk toonde hoe toevallig onze wereld werd zoals die is.

Bill McGuire werkt als vulkanoloog. In de Britse media draagt hij weleens de bijnaam Disasterman. Want hij weet nogal wat over het zo vreemd dunne laagje aarde dat wij bewonen; dat niet altijd stabiele korstje om een verder vloeibare planeet.

Belangrijkste nieuwe kennis die dit boek me opleverde is dat ook het klimaat waarschijnlijk invloed heeft op de activiteit van vulkanen, en daarmee zelfs de beweeglijkheid van de tectonische platen. Alle extra CO2-gas in de dampkring kon weleens meer effecten hebben dan dat daarmee enkel de aardatmosfeer sneller opwarmt. De aarde lijkt er ook onrustiger van te worden.

Omgekeerd is al even duidelijk dat vulkaanuitbarstingen het klimaat sterk kunnen beïnvloeden. Zo was 1816 in Europa en de VS een jaar zonder zomer, omdat aan de andere kant van de wereld de vulkaan Tambora op het eiland Soembawa was uitgebarsten — de grootste uitbarsting in de recente geschiedenis.

Dat was alleen lang niet de grootste vulkaanuitbarsting ooit.

Wat McGuire doet is geschiedschrijving op zijn grootst. Geologen kijken namelijk niet op een eeuw of wat. Als iets elke tienduizend jaar éen keer plaatsvindt, is dat voor hen al een regelmatig voorkomende gebeurtenis.

En, zijn enorme kennisvoorsprong maakt Wereldbedreigende rampen tot een wat merkwaardig boek. Bill McGuire heeft al lang terug een keer verwerkt wat er gebeuren zal wanneer die-en-die vulkaan ergens uitbarst. Hij weet zelfs welke natuurrampen eigenlijk alweer eens plaats hadden moeten vinden, statistisch gesproken.

De nieuwe ijstijd is te laat.

Dit is daarmee een boek dat enerzijds schetst hoe de wereldeconomie zal imploderen als de onvermijdelijke aardbeving onder Tokyo er eindelijk komt, of wat een nieuwe ijstijd gaat betekenen. Massa-immigratie naar het zuiden zal dan het gevolg zijn, en daarmee oorlog om gebied, grondstoffen, en water.

Helpt niet mee dat hij signaleert dat een complete klimaatsomslag er hier in slechts enkele jaren kan zijn. Weliswaar ontbreekt de precieze kennis over wat maakt dat de golfstroom in de Atlantische Oceaan loopt zoals deze loopt. Het verleden heeft geleerd dat de normale stroming binnen een paar jaar verdwenen kan zijn.

Sowieso gaat het tal natuurrampen ieder jaar toenemen door de huidige opwarming van de atmosfeer.

McGuire’s perspectief in het boek is dat van de wetenschapper, die weet dat aarde waarschijnlijk meermaals niet meer dan een ijsbal was die door de ruimte bewoog. En aan die totale bevriezing is door onbekende redenen toch ook telkens weer een einde gekomen.

Deze schrijver vergoelijkt zijn doemscenario’s meermaals met de iets te laconieke constatering dat zo’n natuurramp niet per se het einde van de mensheid hoeft te betekenen. Er zijn nu al meer dan zeven miljard van ons. Een paar zullen alle komende ellende allicht kunnen doorstaan.

En gek genoeg hielp die geruststelling toch niet echt.

Boeken hebben zelden een soundtrack voor mij. Wereldbedreigende rampen maakte alleen wel dat ik met regelmaat een refrein in mijn hoofd kreeg. Want een andere McGuire maakte ooit de bepalende versie van The Eve of Destruction.

And marches alone can’t bring integration
When human respect is disintegratin’
This whole crazy world is just too frustratin’

And you tell me over and over and over again my friend
Ah, you don’t believe we’re on the eve of destruction

Bill McGuire, Wereldbedreigende rampen
144 pagina’s
Amsterdam University Press, 2016
vertaling door Tijmen Roozenboom van Global Catastrophes: A Very Short Introduction, 2014