Unbelievable Truth ~ Jon Naismith and Graeme Garden

Het boek van een radioprogramma dat ik op zijn best wel aardig vind, is aanzienlijk beter dan het boek bij een geliefd TV-programma dit jaar.

Terwijl het volstrekt hetzelfde soort boeken zijn.

Sterker nog, er komen nogal wat dezelfde feiten terug in 1,339 QI Facts zowel als The Unbelievable Truth.

Maar dit boek is heel wat groter van formaat, en biedt prettig wat illustraties en vormgeving. En belangrijker nog: de ongelooflijke feiten die deze uitgave brengt, krijgen telkens toch iets aan context mee. Zo staan ze gepresenteerd onder een trefwoord. En onder dat trefwoord werden telkens vijf feiten verzameld.

Voor dat dit boek verscheen, was ‘The Unbelievable Truth’ allereerst een programma op BBC Radio 4. Eén van de vele panelquizzen op dat station — de voormalige Home Service — waarin comedians grappen maken die niet altijd meteen voor de hand liggen.

Het format van het programma is dat éen zo’n grappenmaker een verhaal voorleest dat aan elkaar hangt van de onwaarschijnlijkheden. Tussen al deze leugens worden alleen ook enkele waarheden meegesmokkeld. De andere comedians in het programma proberen deze waarheden te herkennen. Als ze dat lukt, krijgen ze daarvoor een punt.

Slaagt de verhalenverteller er evenwel in om een waarheid langs het panel smokkelen, wint hij of zij dat punt.

Dus is er uiteindelijk ook een winnaar. Alleen gaat het daar nooit om.

En zoiets is dan een half uur leuk — want de tijd is altijd zo voorbij. Alleen mis ik ook weleens een aflevering van dit programma; zonder daar nu heel rouwig om te zijn.

Er blijft me ook zelden iets bij van de onwaarschijnlijke waarheden die in het radioprogramma naar voren komen. Mijn brein verwerkt informatie waarschijnlijk beter tijdens het lezen dan onder het luisteren.

Tot ik een herhaling van het radioprogramma hoor, en me dan ineens blijkt vrijwel de hele uitzending ergens te hebben opgeslagen; zonder daar ooit bij te hebben gekund.

Uit de kleine 1500 feiten in de boekuitgave van The Unbelievable Truth leerde ik onder meer dat het ‘glazen muiltje’ uit Assepoester berust op een vertaalfout. Charles Perrault die het sprookje optekende dacht dat ‘verre'[glas] hetzelfde was als het ‘vair’ [eekhoornbont] in zijn middeleeuwse bron.

En de maan lijkt rond voor ons, maar dat komt omdat wij de punt niet zien. Het hemellichaam heeft de vorm van een ei.

Opvallend aan dit soort boeken is evenwel dat er altijd fouten in staan. Volgens deze uitgave heet een schaats bij ons bijvoorbeeld ‘schenkel’.

Ice-skating was first practised by Vikings in Sweden over 1,200 years ago.
The first primitive skated were made from the leg bones of reindeer or oxen, which were filed down to make a smooth surface and tied to the feet using leather straps. To this day, the Dutch word for skate is schenkel, meaning leg bone. [305]

Er staat weleens een feit meer in dit soort uitgaven waarbij het lijkt of de samenstellers hun Dutch niet van hun Deutsch onderscheiden hebben.

Maar, met het voorbehoud dat niet alles uit dit boek voor waar mag worden aangenomen, is er nog een verschil met het o zo vergelijkbare 1,339 QI Facts.

Lezers kunnen de quiz zelf spelen met dit boek — er staan vijftien tekstjes in waarin de ene onwaarschijnlijkheid op de andere volgt. Vind daartussen dan welke uitspraken toch de waarheid zijn.

The Unbelievable Truth
introduced by Mr. David Mitchell

Jon Naismith and Graeme Garden
320 pagina’s
Preface Publishing, 2013