Europeana ~ Patrik Ouředník
Historici hebben het weleens over de korte twintigste eeuw. Bij hen houdt de negentiende eeuw pas op in 1914, bij het uitbreken van de Grote Oorlog; omdat daarmee een echte breuk optrad met het tijdperk daarvoor. Maar de eeuw eindigt al met de val van het Sovjet-communisme, die inzette in 1989. Al kregen de Oostblok-landen toen ook pas kans om de erfenis van de Tweede Wereldoorlog te verwerken. Polen bijvoorbeeld is nog niet eens zo ver.
Omdat de Tweede Wereldoorlog mede ontstond uit de frustraties over de afwikkeling van de Eerste, kan het best zijn dat historici over een paar eeuwen beide wereldbranden als éen groot conflict gaan zien. Visies op het verleden veranderen. Zoals de historicus Pieter Geyl zei: geschiedenis is een discussie zonder eind. En gelukkig ook maar, voor de beoefenaars.
Knap aan dit boekje van Franse Tsjech Ouředník is daarom dat het zowel feiten geeft over de twintigste eeuw, als de soms belachelijk achterhaalde visie op die feiten van geleerden uit die periode. Misschien is dit bedoeld als tegenwicht, omdat zijn blik nogal grimmig uitpakt. Anders kan ik diens nadruk op de gruwelijkheden van de afgelopen eeuw niet goed verklaren.
Goed, hij wisselt die akeligheden in de tekst steeds af met rare gebeurtenissen, of grappige uitvindingen uit dezelfde tijd. En ook staan er op elke pagina inzetjes die een ironisch commentaartje geven op de tekst. Bovendien gebruikt Ouředník een opsomstijl, door bijna elke zin opnieuw met het woordje ‘en’ te beginnen, wat soms hilarisch uitpakt.
Maar toch.
Ook Ouředník’s visie op de geschiedenis blijft een selectieve visie. Als het erom gaat de grote ontwikkelingen van een eeuw te duiden, kan ik ook nog wel wat verzinnen, zonder ook maar éen gegeven te gebruiken dat Ouředník noemt.
Dit boekje was even een hype in 2003, en ergens kan ik dat wel begrijpen, omdat het bijzonder vlot leest. Mij overtuigt het niet helemaal, omdat het me zo zeer dwingt om na te denken over wat er niet in staat.
Europeana is me veel te somber, ondanks alle leut. De doden hoeven het van mij niet te winnen van de overlevenden.
RSS feeds