Nakend op de fiets ~ Albert Perdeck
Er was een tijd, een goede eeuw geleden, dat iemand die blootshoofds op de fiets zat, en daarbij geen schoenen droeg, maar open sandalen, werd nageroepen door de mensen op straat. Om zijn aanstootgevende naaktheid.
Nakend op de fiets van Albert Perdeck [1888 – 1973] bevat herinneringen aan deze periode, net voor de Eerste Wereldoorlog. Toen kleine groepjes mensen bezig waren met ideeën over bewuster leven, en de meerderheid om hen heen daar weinig mee ophad.
Perdeck was indertijd in graaf Tolstoj — die adellijke titel hoorde er nadrukkelijk bij. En waar ik wel wist dat de graaf indertijd zelf een tijd als eenvoudige boer heeft geleefd, en daarbij enige godsdienstwaanzin tentoonspreidde, was nieuw dat deze ideeën elders zo veel weerklank hebben gevonden.
En dus ook dat het anarchisme van dominee Domela Nieuwenhuis door de Tolstojanen met argwaan bekeken werd.
In de loop van dit boek is een antwoordbrief opgenomen die Tolstoj had verstuurd, in reactie op fanmail van Perdeck.
Later kreeg het werk van de zenuwarts Frederik van Eeden [1860 – 1932] grote invloed op Perdeck, en dan met name diens toneelstuk IJsbrand [1908].
Te oordelen aan de beschrijvingen van Perdeck was dat een nare man, die IJsbrand. Een soort nieuwe Jezus, die ascese nastreefde, rechtop staand en rechtop gaand, met een grote baard, en gekleed in gewaden.
Maar voor Perdeck werd deze IJsbrand juist een toetssteen; iemand met eigenschappen om naar te streven. Hij oordeelde ook of mensen een IJsbrand waren, of niet.
Het toneelstuk is slechts enkele malen opgevoerd. En Perdeck denkt achteraf dat dit komt omdat de hoofdrolspeler geen IJsbrand kon zijn. Daar was die veel te dik voor. Voor hem als bewonderaar van de tekst maakte dat toen evenwel nog niet uit.
Curieuzer dan dit boek is voor mij evenwel dat ideeën die honderd jaar geleden opkwamen, zijn blijven voortleven. Stromingen als homeopathie, maar ook bodybuilding, zijn uitwassen van wat indertijd bedacht werd, over hoe de mens zijn moest. Dus gaat het eigenlijk niet eens aan om het heel bespottelijk te vinden wat Perdeck ruim vijftig jaar later met afstand en humor besprak.
RSS feeds