Plato’s Politeia ~ Simon Blackburn
Er zijn er die de hele filosofie beschouwen als een voetnoot bij wat Plato al had bedacht.
Daar tegenover staan denkers als een Karl Popper, die nogal wat aan te merken hebben op Plato; en hem zelfs als een groot gevaar hebben gezien.
En daarnaast sta dan ik. Die denkt dat ideeën op zichzelf nooit zo veel voorstellen. En dat het altijd pas handelingen zijn die beoordeeld kunnen worden.
Zelfs al heeft Popper wel weer een vormende invloed op mij gehad — en tekent dit van de weeromstuit mijn ideeën over alle denkers die Popper hard bekritiseerde.
En Plato leefde niet alleen in een andere tijd, hij was bovendien ook slavenhouder, werkte dus niet, en alleen dat al tekent zijn denken — of relativeert de waarde daarvan weer voor mij.
Blijft alleen staan dat de Politeia/Republiek van Plato éen van die oerboeken is uit onze cultuur, waarvan iedereen kennis genomen hoort te hebben die zichzelf geletterd noemen wil. Zelfs al is zonder de inhoud verder te kennen wel bekend dat ‘de metafoor van de grot’ er in voor komt, en dat de inhoud voornamelijk uit dialogen bestaat; waarin Socrates steeds heel irritant het laatste woord krijgt.
De kans dat ik de Politeia/Republiek nog eens in Plato’s eigen woorden lees, lijkt me alleen nihil. Of ik zou er betaald voor moeten worden. Voor nu volstond het wel om een monografie óver deze tekst te lezen van de Britse filosoof Simon Blackburn. Omdat ik Blackburn als denker vertrouw. En mede omdat hij een vrij gezonde hekel aan Plato blijkt te hebben gehad.
Ofwel, had hij niet de dringende vraag gekregen om de Politieia/Republiek eens te behandelen, dan was dit niet gebeurd.
Blackburn koos er daarbij voor om vooral de ideeën te behandelen die ons blijvend aan Plato fascineren. Daarvan gaan veel over de ideale inrichting van de staat. En vanzelfsprekend is daar de politieke kwestie onder die Karl Popper ten onrechte zo uitvergrootte, volgens diens critici; dat Plato de rechtvaardiging zou hebben gegeven voor elk totalitair systeem.
In die zin zou ik nu wel benieuwd zijn naar een essay van iemand die het afluisteren van iedereen door de Amerikanen eens Platonisch-Popperiaans zou duiden.
Mij fascineerde, zoals bijna gebruikelijk, weer eens niet de hoofdzaken van een boek maar de terzijdes. Misschien omdat ik over de hoofdzaken al zo lang geleden eens tentamen politieke theorie heb moeten doen.
Maar Plato zag dat wij mensen nogal tot imitatie geneigd zijn. En eenmaal op dat verschijnsel gewezen valt op dat bijvoorbeeld wetgevers er voetstoots vanuit gaan dat wij anderen willoos nadoen. Heb het over gewelddadige computergames, en de idée reçue daarover is toch dat kinderen daar agressief van worden. Heb het over zelfmoord door middel van pillen, en politici leggen ineens de verkoop aan banden van tot dan vrij verkrijgbare medicijnen.
En soms is het voor het eigen denken nodig om een al te bekend verschijnsel even tot zijn kern te zien worden teruggeredeneerd.
RSS feeds