Demon-Haunted World ~ Carl Sagan
Het is een schrijver niet kwalijk te nemen dat deze zich op éen doelgroep richt. Dat hij of zij een publiek voor zich ziet heeft bij het maken van een boek.
Maar, The Demon-Haunted World is wel een ontstellend Amerikaans boek, voor wat algemeen als een klassieker wordt gezien. En wie niet de hang-ups heeft die zo vaak in de VS voorkomen, krijgt een boek te lezen met opvallend plaatsgebonden accenten, wat dan zal afdoen van de waarde.
Carl Sagan [1934 – 1996] wilde verschillende dingen met dit boek, waardoor het rommelig is. Zo biedt het een inleiding tot wat wetenschappelijk denken inhoudt — met als kern dat twijfel de eeuwige motor is. Elke wetenschappelijke theorie moet in te ruilen zijn voor een betere.
En daarom hoort een wetenschapper ook voorzichtig te zijn, met absolute waarheden.
Grote delen van The Demon-Haunted World zijn ingeruimd om heel voorzichtig veelvoorkomende vormen van magisch denken, en anti-wetenschappelijk geloof te behandelen. Zo menen bovenmatig veel Amerikanen dat zij door buitenaardse wezens ontvoerd zijn geweest.
En in plaats dan vraagtekens te zetten bij al die bezoeken van buitenaards leven, houdt Sagan liever toch een slag om de arm. Bewijs dat de aarde met regelmaat visite krijgt van elders is er niet. Alleen zegt dit niet alles. De afwezigheid van bewijs is niet hetzelfde als het bewijs van afwezigheid.
Kern van Sagan’s denken luidt dan ook: buitengewone uitspraken vergen een buitengewoon bewijs.
Voor anderen, zoals een Richard Dawkins, is eenzelfde uitgangspunt reden om de dogma’s belachelijk te maken die in religies die het denken beletten. Maar Sagan is in zijn boek aanmerkelijk omfloerster; alsof hij hoopte met zachte overredingskracht indruk te maken op zijn lezer, en die nu eindelijk eens tot twijfel aan te zetten.
En dus is de schrijver de beste vriend van de lezer, die er een heel hoofdstuk aan wijdt dat domme vragen niet bestaan.
En daarom besluit dit boek met een betoog dat echte patriotten vragen stellen — wat ook al zo’n tegemoetkoming aan Amerikaanse waarden is, waar ik wat wee van word.
The Demon Haunted World bevat zeker passages die ik graag las. Zo beschrijft Sagan op een heel goede manier de waarde van boeken:
Books, purchasable at low cost, permit us to interrogate the past with high accuracy; to tap the wisdom of our species; to understand the point of view of others, and not just those in power; to contemplate – with the best teachers – the insights, painfully extracted from Nature, of the greatest minds that ever were, drawn from the entire planet and from all of our history. They allow people long dead to talk inside our heads. Books can accompany us everywhere. Books are patient where we are slow to understand, allow us to go over the hard parts as many times as we wish, and are never critical of our lapses. Books are key to understanding the world and participating in a democratic society.
The Path to Freedom, 357
En al staan er ook tal van autobiografische passages in het boek. De kern blijft simpelweg dat Sagan zich tot een publiek richtte waar ik niet toe behoor. Waardoor The Demon-Haunted World me aanmerkelijk minder interesseerde dan had gekund.
RSS feeds