Novel; A Survival Skill ~ Tim Parks
Ook teleurstellende boeken hebben altijd nog wel éen observatie ergens die het lezen dan niet helemaal tot tijdverspilling maken.
Schaarse hoogtepunt in The Novel; A Survival Skill van de Britse romanschrijver Tim Parks was een brief die hij citeerde. Waarin H.G. Wells dan aan James Joyce uitlegt waarom hij niets met diens laatste twee boeken aankan.
[…] Take me as a typical common reader. Do I get much pleasure from this work? No. Do I feel I am getting something new and illuminating as I do when I read Anrep’s dreadful translation of Pavlov’s badly written book on Conditioned Reflexes? No. So I ask: Who the hell is this Joyce who demands so many waking hours of the few thousand I have still to live for a proper appreciation of his quirks and fancies and flashes of rendering?
All this from my point of view. Perhaps you are right and I am all wrong. Your work is an extraordinary experiment and I would go out of my way to save it from destructive or restrictive interruption. It has its believers and its following. Let them rejoice in it. To me it is a dead end. […]
[93]
En dan had nog aardig kunnen zijn dat ik meer aan Wells’ kant sta, en Tim Parks de zijde van Joyce kiest. Alleen heeft Parks ook college gegeven over Joyce. Vanzelfsprekend dat hij dan diens laatste boeken veel interessanter vindt dan H.G. Wells’ onmiddellijk te begrijpen romans en verhalen. Over Finnegans Wake is tenminste nog te speculeren. Door zo’n boek kan de uitlegger nog eens extra intelligent lijken tegenover zijn of haar publiek.
Vervelend aan The Novel; A Survival Skill was dat het boek te veel las als een warrige verzameling college-aantekeningen van de schrijver waar nog eens iets mee moest. Was er nog een autobiografisch intermezzootje over de eigen schrijfcarrière, dat uiteindelijk het interessantst bleek aan deze uitgave. Het werd mij domweg niet duidelijk waar Parks heen wilde in zijn argumentatie — ook al omdat hij vrijwel niets zegt waarmee je het niet anders dan onmiddellijk eens kunt zijn. Voor- en nawoord beloofden meer lijn en betoog dan er ooit zou komen.
Goede schrijvers zijn in de contramine, is dan zo’n cliché van hem — en natuurlijk niet alleen van hem.
Parks diept dan weliswaar een niet helemaal voorspelbaar rijtje auteurs op uit zijn collegedictaten. Dickens komt langs, inclusief diens biografie. Thomas Hardy — want die had ook met nogal wat inmiddels vergeten Victoriaanse gevoeligheden af te rekenen.
Bij D.H. Lawrence alleen is het al wat makkelijker te begrijpen wat de Britse samenleving op diens boeken tegen hebben kon. En bij Joyce eveneens.
Blijft daarom helaas staan dat Parks enkel bewezen voorbeelden gebruikt van romanauteurs die de status quo aanvielen door te experimenteren in hun boeken. Want ooit was het inderdaad een daad om te beschrijven wat tot dan niet beschreven worden kon. Alleen, wat zijn de vergelijkbare taboes anno 2016 dan? In deze tijd, waarin emoties zo veel belangrijker worden geacht dan feiten? En waarom heeft Parks het daar niet over, als hij aan het lezen en schrijven van literatuur krachten toedicht om iemand beter te laten overleven?
Ergerlijk is al helemaal dat de auteur ons in zijn slotwoord wel waarschuwt dat het lezen van romans ons te zeer bevestigen kan in ons wereldbeeld — want is het lezen van literatuur op zich al niet een elitaire gebeurtenis, waardoor iemand zich verheven kan weten boven de simpele televisiekijkers die nooit een boek inzien. Toch moeten we ons dan niet in die zelfgenoegzaamheid blijven wentelen.
Punt bij deze uitgave bleef dat Tim Parks op zich vast interessante vragen stelt in zijn betoog, maar dat ik die allemaal ook al eens gesteld had. Niet omdat ik zo slim zou zijn — het zijn domweg de meest elementaire vragen over dit onderwerp. Boeklog werd bijvoorbeeld ooit mede opgezet om te ontdekken waar bij mij de vooroordelen zitten bij het lezen. Want niemand leest hetzelfde boek; iedereen neemt daarbij een eigen achtergrond en leeservaring mee. Dus knarst het hevig als Parks losjes beweert dat niemand die boeken recenseert er ooit bij stilstaat dat mensen zo’n uitgave heel anders kunnen lezen. Bijvoorbeeld.
RSS feeds