Taal maakt nooit leven
In dit verband komen in De hagel is gesmolten ook badinerende opmerkingen over literatuur en leven voor. Ik wil er hier twee van citeren: ‘Woorden hebben de (tragische?) eigenschap dat ze vlak naast de eerlijkheid staan, eraan raken, maar nooit die eerlijkheid zelf zijn.’ En de tweede: ‘Om met de dichter te spreken: taal maakt nooit leven: schrijf dat maar eens op.’ Met andere woorden: literatuur is niet in staat om het leven efficiënt weer te geven, omdat de werkelijkheid zich ook niet laat vatten.
Dat is het. Een zekere poging. Deze regel van Gerrit Kouwenaar, zoals je weet, gaat mij recht naar het hart: taal is nooit leven. Dit geldt natuurlijk voor iedereen, maar je moet het wel steeds weer proberen. Als schrijver moet je het steeds proberen net te doen alsof je dat wel lukt, of je wel leven zou maken, alsof wat je opschrijft ook werkelijk tot leven aanzet, of zelfs dat leven wel is. En dat is natuurlijk, achteraf bekeken, absoluut niet het geval. Ik vind dat niet tragisch, hoor. Ik vind het eerder een tragische noot in de menselijke compositie dat hij nog de macht van het woord heeft gekregen, maar er eigenlijk bijzonder weinig mee kan doen, behalve misverstanden oproepen. Maar ik schik dat ook onder het spel dat wij met zijn allen spelen, dat hij dat ook wel weet. Dat is ook zo met sport, met hardlopen. Een hardloper kan nog zo hard lopen, hij kan toch nooit zo hard lopen als hij wel zou willen. Er is toch altijd nog een reiken naar dat ideaal van: ik zou nog harder kunnen en moeten. Dat is misschien met taal ook zo, wat schrijvers als Céline misschien doen. Ik denk dichters eerder dan prozaschrijvers. De taal zo tot op het bot uitkleden, behandelen, dat je niet verder kunt gaan, want dan is het net of je de schreeuw van pijn die iemand slaakt ook in taal zou kunnen opwekken. Dat lukt je niet, maar je moet er naar streven. Dat is ook zo met die waarheid. Je zou wel willen dat je het woord ‘waarheid’ kon onderbrengen, maar dat kan niet. Dat is per definitie onmogelijk. Ik denk dat de taal zich daartoe niet leent en dat het ook niet de bedoeling is van de taal. Het is een steeds reiken naar die waarheid en naar de daar achter liggende gevoelens van mensen, en ja, zodra je het formuleert voel je de machteloosheid van de formulering. Dat is het nog steeds niet. Wat is het dan wel. Je probeert het opnieuw. Je moet opnieuw toegeven dat het je niet gelukt is dat te zeggen wat je wil.
Willem G. van Maanen in: Beroepsgeheim 6.
[x]#340 fan zaterdag 4 oktober 2003 @ 10:13:45
lieuwe op 9 oktober 2003 @ 08:03:04
Ik ha itjinge fan de webside fhelle en opslein, mar noch net lzen.
"De wierheid hat in skel ld" kaam by my boppe, doe t ik dyn stikje lies. It rekket ek oan it nderwurp fan s eamels tinkt my.