De vis kent het water niet
Wie weleens les in geschiedenis heeft gegeven, weet dat het de meeste moeite kost om leerlingen te laten inzien dat niet alles altijd al zo was als het nu is. Mensen gaan van jongs af aan uit van wat ze kennen. Ze vinden al het onbekende gauw vreemd, en daarmee ook heel makkelijk onaantrekkelijk.
Maar de vis kent het water niet, waarin die rondzwemt.
Misschien als iemand oud wordt, dat die ineens uit zichzelf beseft dat het vroeger toch echt anders ging. Misschien als men eens ver weg gaat en daar de wateren heeft verkend dat opvalt wat daar verschilt. Kennis is niet enkel voorbehouden aan hen die studeerden.
Maar laat ik het deel dat ons water hier plezierig leefbaar houdt nu eens democratie noemen.
En laat me dan opmerken dat het lijkt of media en politiek een huwelijk zijn aangegaan om burgers nog eens extra dom te houden. Om ons zo weinig mogelijk als kan mee te delen over de eigenschappen van het water waarin we leven.
Toevallig verschenen er dezer dagen twee onderzoeken waarin er dieper op dit onderwerp wordt ingegaan.
Maar laat ik dit thema eerst toch nog even een andere kant benaderen. Gisteren werd weer eens een hoogmis opgedragen aan onze parlementaire democratie. Er waren in de meeste gemeenten verkiezingen voor de raad, en 58,2% van de bevolking was op komen dagen op te stemmen. Of had iemand gemachtigd dat voor hen te doen.
Dus 41,8% van de Nederlanders heeft het niet de moeite waard gevonden om te stemmen. Of niet?
Het staat politici slecht om al in de verkiezingstijd te klagen over de kloof die er tussen de burgers en de politiek zou zijn. Over de apathie van de burger te lamenteren. Maar als het stof dat deze verkiezingen opwierp gedaald is, zal er ongetwijfeld weer geklaagd worden. Alleen is de vraag of er zo’n kloof bestaat, en zo ja of die niet kunstmatig gecreëerd wordt. Door de dames en heren politici.
Kiezers hebben namelijk niet het idee dat stemmen ook maar enige invloed heeft op de politieke beslissingen die rechtstreeks hun leven raken. Dat is tenminste éen conclusie die naar voren komt uit het Britse onderzoek Power to the People van Power Inquiry. Deze organisatie doet daarom talrijke voorstellen om het kiesstelsel te hervormen. Daaronder is het idee om bij lokale verkiezingen iedere stemgerechtigde de macht te geven £ 3,- toe te wijzen aan de partij van hun voorkeur.
Er is echt geen apathie onder kiezers als die maar het idee hebben dat hun handelen enig effect heeft, aldus Power Inquiry. Integendeel.
Ook historicus Arjan van Dixhoorn wijst er in het SCP-essay De stem des volks [pdf] op dat kiezers hier tegenwoordig over een behoorlijk politiek temperament beschikken. Alleen blijft dat verborgen, in de opiniepeilingen waar bijvoorbeeld politici zich op baseren. Zo is er in die enquêtes merkwaardig genoeg nooit ruimte voor twijfelaars.
De bevolking wordt te zeer als eenheid gezien, en een getalsmatige meerderheid heet te snel de wil van het volk.
Politici, maar ook wetenschappers, en commentatoren, zouden er meer oog voor moeten hebben dat zij een apart publiek vormen in de samenleving. Hun vaak internationale oriëntering laat hen in een andere wereld leven dan de meer lokale leefwereld van andere groepen in Nederland, zo schrijft Van Dixhoorn.
De vis kent het water niet, waarin die als vanzelfsprekend rondzwemt.
[x]#1700 fan woensdag 8 maart 2006 @ 22:48:27
