Tegen beter weten in
August Willemsen meldt in zijn onvolprezen Braziliaanse brieven een toevallige vondst die hij deed bij archiefonderzoek. In een lokaal krantje, uitgegeven ergens in de Amazone-jungle, werd begin jaren ’40 al geschreven over de vernietigingskampen in Nazi-Duitsland.
Dat maakt het merkwaardig dat dit toen niet bekend zou zijn geweest in Nederland, zo merkt Willemsen daarover op.
Jaren later schrijft hij in andere boeken dat zijn eigen vader fout zat in de oorlog, wat die ene opmerking nog pregnanter maakt.
Maar, wat kunnen mensen weten, en wat willen mensen weten? Het is een vraag waar ik als wetenschapshistoricus regelmatig mee te maken heb gehad, bij mijn pogingen om de mentaliteit van een tijdperk te reconstrueren. En het blijkt steeds een vraag te zijn die ik niet goed kan beantwoorden.
Neem nu een niet geheel willekeurig gekozen ander voorbeeld. Volgens enquêtes weet een aanmerkelijk deel van de Amerikaanse bevolking zeker dat hun leger Irak bezet houdt, omdat dit land achter de terreuraanslagen op 9/11 zit. Dat dit niet zo is, hoeft hier geen betoog. Interessanter lijkt me de vraag hoe het komt dat zo veel mensen iets geloven dat evident niet waar is.
In the New Statesman onthult John Pilger deze week bijvoorbeeld hoe MI6 gelogen verhalen over de dreiging van Saddam Hussein ‘plantte’ in de Britse media. Het erge is alleen dat deze actie van de inlichtingendienst niet eens nodig was; journalisten zijn uit zichzelf al serviel genoeg om de macht ten dienst te zijn, en brieven propaganda doorgaans kritiekloos door.
Nadenken is een luxe die weinigen zich kunnen permitteren. En dan nog, wat kan éen weldenkend mens betekenen alleen?
Het is éen ding de regering op een leugen te betrappen, het is al iets heel anders daaruit de consequentie te trekken dat alles wat gezagsdragers zeggen onderzocht moet worden op betrouwbaarheid.
Enfin, dit is een hele aanloop voor iets waar ik nu maar morgen verder over schrijven zal. Publicist Ies Vuijsje stelt in het pasverschenen boek Tegen beter weten in dat de Nederlandse bevolking al eind 1942 over de vernietigingskampen wist. En dat dit in de officiële Nederlandse geschiedschrijving over de oorlog ontkend wordt.
Maar is dit een zinvolle aanmerking?
click image to play. 0.47 minutes
Zie ook: ‘De mythe van het niet weten’, bij 2Vandaag.
[x]#1769 fan vrijdag 21 april 2006 @ 17:01:59
