Gerechtvaardigd gebruik | 6
Wie wil kan tegenwoordig online alle notitieboekjes doorbladeren die van Fernando Pessoa bewaard zijn gebleven. Niet dat dit veel nut heeft voor wie geen Portugees leest, en ook is Pessoa’s handschrift aan de onleesbare kant. Maar het kan. En dat alleen al is prachtig.
Net zo mooi is dat sinds vrijdag alle brieven online staan die er van Vincent van Gogh bewaard zijn gebleven. Met als extra attractie dat deze in facsimile zijn op te roepen, zodat ook de schetsen op de briefblaadjes zichtbaar worden.
Van Gogh en Pessoa zijn in hun geboorteland grootheden. Die mede daardoor toeristen aanlokken, en waarvan het werk alleen daarom al op alle mogelijke manieren gepresenteerd zal blijven worden. Voor het merendeel van de schrijvers en kunstenaars gaat dit niet op. Hun werk verdwijnt al gauw uit het collectieve bewustzijn, om daarna in bibliotheken en archieven te verstoffen.
Is er alleen tegenwoordig technologie waarmee zo iemand toch weer even in de belangstelling kan komen. Digitale zoekmechanismen leveren soms verwijzingen op naar vergeten boeken, of onbekende afbeeldingen. Alleen omdat een instituut, of een bedrijf, ooit de moeite heeft genomen zulk werk in te scannen.
Google was niet de eerste die met zo’n digitaliseringsproject begon, maar is wel de grootste die dit doet. Dus toen dit bedrijf een ruimhartige schikking trof met de Amerikaanse uitgevers- en schrijversbonden, waarmee in éen keer alle rechten op verweesde werken werden afgekocht, leek mij dat goed nieuws.
Alleen maakte dit nieuws alle kommaneukers en regelfetisjisten wakker. Mág niet, gillen die telkens weer; meestal omdat zij toevallig nog rechten hebben op een of andere eeuwige bestseller. Blijf áf van al die boeken waar niemand meer in geïnteresseerd is. Laat die rustig in de archieven verstoffen.
Mevrouw de bondskanselier Angela Merkel zei zulks vanmorgen nog, aan de vooravond van de Frankfurter Buchmesse. Het recht moet geëerbiedigd blijven. Scannen is báh.
Ondertussen gebeurt er van haar kant niets om het auteursrecht van de negentiende eeuw nu eindelijk eens de eenentwintigste eeuw in te geleiden. En een redelijke oplossing te vinden voor verweesde boeken. Om wel al die kennis en schoonheid te helpen ontsluiten die er al is, maar waar niemand nu bij kan.
Ook kan ik bijvoorbeeld thans wel een elektronische boekenlezer kopen bij Amazon.com; maar is de kans groot dat ik daar Amerikaanse noch Britse boeken op lezen mag. Omdat de licenties daarvan dan niet vrijgegeven zijn voor de Nederlandse markt. En ja, op de muziekmarkt bestaat die ellende al vele jaren langer, mede omdat licenties per land verdeeld worden door schimmige monopolisten — zoals Buma/Stemra — die niets of niemand ten dienste zijn, behalve zichzelf.
Bertrand Russell schreef ooit dat een groot nadeel van technologische vooruitgang is dat de moraal daar altijd zo ver op achterblijft in ontwikkeling. Bij elke auteursrechtenkwestie is dat tegenwoordig het eerste waar ik aan denk.
[x]#6299 fan maandag 12 oktober 2009 @ 18:13:42
