Boeken die wat deden [3/4]

De komende tijd op eamelje.net: een dozijn dat wat deed. [ziet ook deel 1, deel 2]

7] Saki, ‘The Open Window’

Het eerste kortverhaal dat ik ooit bewust met plezier las, was ‘The Open Window’ van Saki. Hij was er opeens, gewoon tijdens de Engelse les. Net als Edgar Allen Poe, een paar jaar later. Klaag ik altijd wel niets geleerd te hebben tijdens mijn middelbare schooltijd, is dit toch niet helemaal waar.

Tegelijk ging die Engelse les met hoogstens een paar verhalen per jaar, terwijl mijn honger gewekt was. Dus las ik Saki, en Poe, en O Henry, en Dahl – bijna allemaal schrijvers van verhalen met een pointe. Allemaal schrijvers die meehielpen om me beter Engels te leren lezen.1

8] Gerrit Komrij, Papieren tijgers [1978]

Begin dertig was Gerrit Komrij, toen hij de stukken schreef die in deze bundel mengelwerk zijn opgenomen. Half zijn leeftijd was ik toen het boek voor de eerste keer las. En daarmee ontdekte ik toen meer dan alleen een schrijver. Duidelijk werd ineens dat literatuur niet alleen bestond uit pseudo-gewichtig imponeergebasel. Maar dat een schrijver diens meningen ook helder uitdrukken kon, in prachtige volzinnen, vol spot nog daarbij.

Alleen die ontdekking al maakte dit tot een boek dat een leven tekende. Helemaal serieus zijn grootheden als Mulisch, Wolkers, of Claus nooit meer te lezen, als hun schrijfkwaliteiten door iemand al eens volkomen terecht in twijfel zijn getrokken.2

9] J.J. Slauerhoff, Alleen in mijn gedichten kan ik wonen [1984]

Voor iemand die zegt van slechts heel weinig gedichten te houden, heb ik wel bizar veel poëzie in huis. Maar geen van die bundels verklaart me waarom zo weinig wat daarin staat me iets doet. Misschien is het omdat ik een fase in mijn leven ben overgeslagen — toen anderen hun hart uitstorten in versjes, tekende ik strips, of schreef ik lachverhaaltjes. Misschien is het omdat in poëzie vorm, klank, en idee elkaar zo zelden versterken tot een indrukwekkende verheviging in taal.

Ooit had ik even altijd éen dichtbundel op zak. Dat was een goedkoop bloemlezinkje met werk van Slauerhoff. Sturm und Drang mag dit heten, tijdens de enige periode in een leven dat dit niet belachelijk is. Ruim vijfentwintig jaar later durf ik dat oeuvre niet meer terug te lezen.

[wordt vervolgd]