Unexpected Truth About Animals ~ Lucy Cooke
Nooit zijn er fraaiere beeldopnamen gemaakt van beesten in het wild dan in het afgelopen decennium. Technologische vooruitgang op allerlei gebied, van kleine autonome camera’s tot en met de inzet van drones, gaf natuurfilmers meer mogelijkheden dan ooit.
En toch geloofde ik dat allemaal wel. Al die fraaie BBC-series passeerden vrijwel ongezien door mij. En dit boek maakte me ineens duidelijk waarom. Plaatjes maken zo zelden een interessant verhaal, met echt nieuwe inzichten. Plaatjes illusteren hoogstens wat feitjes. En mij interesseren allereerst de grote verhalen.
The Unexpected Truth About Animals is een allegaartje, hoe levendig geschreven ook. In dertien hoofdstukken behandelt de Britse zoöloog en TV-maker Lucy Cooke dertien dieren, die weinig gemeen lijken te hebben met elkaar. Pinguïns zijn heel andere beesten dan chimpansees, of kikkers, of vleermuizen.
Alleen is het misschien net omgekeerd in dit boek. Niet de behandelde dieren maken de verhalen. Maar de permanente bemoeienis van de mens met de natuur is de constante in het boek.
In vrijwel alle hoofdstukken behandelt Lucy Cooke hoe moeizaam het was om kennis te verkrijgen over het besproken dier — en welke mythen en legenden er daarom heel lang waren. En wetenschapsgeschiedenis wordt nooit beter dan als deze laat zien hoe de ideeën verbeteren, en hoe langzaam inzichten doorgaans rijpen.
De mensheid heeft nog niet zo heel lang door dat een groot tal vogelsoorten in de herfst naar warmere streken vertrekt, om tegen de lente weer terug te keren. Ook al was al millennia bekend dat sommige soorten plotseling schijnbaar verdwijnen. Verklaringen wat er met deze vogels gebeurde waren er ook, alleen deugde daar dus niets van.
Er moesten eerst ooievaars terugkeren naar Europa met Afrikaanse speren en pijlen in hun lijf voordat duidelijk werd dat deze vogelsoort duizenden kilometers verderop overwinterde.
Tegenwoordig blijken veel ooievaars trouwens al niet meer naar Afrika te vliegen. De vuilnisbelten in Spanje zijn een rijkere biotoop geworden voor hen. Zo zeer zelfs dat sommige vogels daar liefst het hele jaar blijven hangen; als fastfood-junks rond een snackbar.
En van dit soort ongerijmdheden laat het boek er nogal wat meer zien.
Zo was ik blij eindelijk eens in detail te mogen lezen over de kikkerproef — die methode uit de jaren vijftig en zestig om te kunnen bepalen of een vrouw zwanger was of niet. In de ziekenhuizen werd daartoe een nogal lelijk uitziende Afrikaanse kikker ingespoten met de urine van zo’n vrouw. En als het zwangerschapshormoon hCG daarin aanwezig was, begon het dier meteen daarop grote hoeveelheden aan eieren te produceren.
Tot mijn grote vreugde werden deze kikkers, met de soortnaam Xenopus, daarna niet afgedankt. Want na een week of drie rust waren ze gewoon opnieuw in te zetten als zwangerschapstest.
En de dieren konden, ook in gevangenschap, tot twintig jaar oud worden.
Xenopus bracht de medische wetenschap ook om andere redenen vooruit. Alleen raakte het diertje op een gegeven moment overtallig, omdat er betere of snellere onderzoeksmethoden werden gevonden. Daarop hebben tal van ziekenhuismedewerkers de kikkers uitgezet in de eigen natuur. Alwaar het dier vervolgens gauw eens een plaag bleek op te leveren. Niet alleen toont de soort zich in nogal wat landen veel dominanter dan veel inheemse kikkers en padden. Ook blijkt het dier al decennia een fataal virus mee te dragen waar het zelf immuun voor is, terwijl andere amfibieën dat niet zijn.
Ander getut met dieren leverde onder meer op dat de Chinezen domme tamme panda’s fokken die niet los vertrouwd zijn in de natuur; omdat hun moeders het bijbehorende gedrag ook niet kenden, en dus niet konden doorgeven. En in Colombia dan weer leveren loslopende mannetjes nijlpaarden een groot probleem op; allemaal voortkomend uit de illegale import van drugsbaron Pablo Escobar, die thuis een eigen dierentuin wilde.
Verder biedt dit boek alles over semi-penis van de hyena, de twintig lange clitoris van de hyneavrouwtjes waardoor alles moet gebeuren. Plassen. De voortplanting. En ook is die clitoris het geboortekanaal; wat vaak fatale gevolgen heeft voor moeder en kind.
Een boodschap heeft deze uitgave verder niet. Of het zou moeten zijn dat de natuur nog altijd weer vreemder in elkaar steekt dan je dacht; en dat de menselijke invloed zo zelden positief uitpakt. Uit het verhaal over de gieren, die altijd alom gehaat worden, en die ondertussen massaal sterven aan landbouwgif, blijkt heel duidelijk wat er scheef gaat als zulke natuurlijke afvalverwerkers er niet meer zijn.
RSS feeds