Reasons to Stay Alive ~ Matt Haig

De Britse romanauteur Matt Haig schrijft dankzij zijn depressies. Niet ondanks dat. Hij was namelijk nog geen auteur voor geestelijke problemen hem volledig lamsloegen op zijn vierentwintigste. Pas met alle angst voor de wereld werd het voor hem ineens noodzaak om alles in detail te onderzoeken. Pas met alle verdriet kwam de neiging ook om te filosoferen.

To be or not to be? Voor menigeen is dat een dagelijkse vraag, aldus Haig.

Reasons to Stay Alive is een autobiografisch verslag over die eerste periode van bijna vernietigende depressiviteit tijdens zijn jonge volwassenheid. Wat hij daarvan leerde. En hoe hij tegenwoordig in de wereld staat.

Daarbij helpt hem vooral de wetenschap dat elke depressie een tijdelijke verstoring is — hoe vreselijk ook op het moment zelf, de moeilijkheden en alle paniek zullen uiteindelijk weer verdwijnen.

Haig volgt in zijn boek op zich geen ander patroon dan Trudy Dehue al eens schetste, in haar boek De depressie-epidemie. Ieder mens steekt anders in elkaar dan de ander. Elk beleeft zijn of haar geestelijke problemen op een eigen manier. Ieder verhaal over een depressie is allereerst een persoonlijk verhaal.

Zo had Haig nog het grote geluk een liefhebbende vriendin te hebben, en geduldige ouders, die hem steunden voor zover dat kon. En die hem er bovendien aan herinnerden dat het niet normaal was, wat hij doormaakte.

Nogal wat andere lezers van dit boek leggen de nadruk dan weer op net iets anders. Een uitgave als deze, van een man die bekend is om andere redenen, kan levens redden, zo heet het dan. Te makkelijk denkt iemand met problemen namelijk de enige te zijn die zo moet lijden.

Maar de boodschap is dat ook een man die dacht nooit meer enig geluk te kunnen voelen, door die heftige crisis heen kwam, en nu rustig hele lijsten kon opstellen van wat hem blij heeft gemaakt sindsdien.

Alle hoofdstukken in deze uitgave zijn kort. Wat enerzijds als nut heeft dat geen enkel hoofdstuk vervelen kan, maar anderzijds ook maakt dat het boek iets oppervlakkigs houdt.

Haig’s one-liners over depressie zijn verder memorabeler dan de beschrijvingen die hij biedt van zijn eigen crisis, en hoe hij nu in het leven staat.

You need to feel life’s terror to feel its wonder.

Niet dat ik hem dat per se verwijt. Het lijkt me vrijwel onmogelijk om een angst te beschrijven die alles verlamt; dat volkomen op jezelf teruggeworpen zijn, met alle verlamming van dien; om het niets van dat moment te vangen in woorden.

De meest tekenende passage over de ernst van zijn paniekaanvallen gaat nu alleen over een kort en willekeurig bezoek aan de supermarkt, juist als hij denkt wel weer sterk genoeg te zijn om dat in zijn eentje te kunnen. En dat is toch vreemd.

Matt Haig, Reasons to Stay Alive
279 pagina’s
Canongate 2016, oorspronkelijk 2015