Bad History ~ Emma Marriott
Veel van wat wij aan geschiedenis leren, is fout. Dit komt bijvoorbeeld alleen al doordat het geschiedenisonderwijs betaald wordt door de Staat. Die heeft er een groot belang bij om burgertjes te kweken die trots zijn op hun land, en braaf belasting gaan betalen. Dus kan het haast niet anders of de betekenis van het eigen land wordt overdreven op school.
Historici weten dit. Het is ook al eeuwen bekend dat er fouten gemaakt worden in het vak, of dat er gauw eens kleuring wordt aangebracht bij de verspreiding van historische kennis. De klassieke opsomming van de denkfouten van historici werd al door de Italiaan Giambattista Vico [1668 – 1744] geformuleerd.
Komt daar nog een latere constatering bij dat elke generatie anders naar het verleden kijkt — wat geschiedschrijving een discussie zonder eind maakt.
Tegelijk wordt dan wel een vraag hoe erg dit is dat zo veel ideeën over de geschiedenis niet helemaal kloppen.
Ik heb eerder laatdunkend geschreven over al die historische canons die ineens werden samengesteld in Nederland — toen het land een identiteitscrisis werd aangepraat. Terwijl een vaste bezoeker van mijn weblogs terecht het commentaar gaf dat het toch ook goed was dat er eens aandacht kwam voor geschiedenis; blij dat er eindelijk iets gebeurde.
En dan ligt de grens er waarschijnlijk bij dat het verleden misbruikt kan worden om ideeën uit het heden een bepaalde kant op te dwingen. Oorlogen kunnen gemotiveerd worden met vervalste geschiedenis. Nederzettingenbeleid.
In Bad History beschrijft Emma Marriott een aantal foute ideeën over de geschiedenis. Algemeen levende ideeën die soms inderdaad ontstaan zijn tijdens het overdreven nationalistische geschiedenisonderwijs op school.
Zo blijkt de Spaanse Armada helemaal niet zo vernietigend verslagen te zijn in 1588 door de Engelsen en de Nederlanders als ons ooit is voorgespiegeld tijdens de les Vaderlandsche geschiedenis. Vijf van elke zes Spaanse schepen keerden veilig terug.
Andere misverstanden komen voort uit propaganda van vijandige tijdgenoten, die later nooit is rechtgezet. ‘Bloody Mary’ was juist een heel gematigde koningin van Engeland.
En ook de populaire cultuur heeft heel wat vertekening aangebracht. Het ‘Wilde westen’ was zo wild niet als alle kojbojboekjes en -films ons willen doen geloven.
Maar bij alle vermaak had de verzameling aan misvattingen in Marriott’s boek iets willekeurigs. Ze had honderden ander voorbeelden kunnen kiezen. Ze had zelfs moeite kunnen doen lijn aan te brengen.
Het bleef bij een beperkt aantal verhalen uit de veelal evenementiële of politieke geschiedenis — waarmee Bad History eerder een fijn anekdotenboekje werd voor pedanterikjes dan iets anders.
Zelfs een verklaring ontbrak van waarom er zo makkelijk misverstanden over de geschiedenis kunnen ontstaan – anders dan ik hier wel heb trachten te geven.
[ wordt vervolgd ]
RSS feeds