Korte geschiedenis van de Nederlandse taal ~ Joop van der Horst en Fred Marschall
Mooi aan geschiedenisboeken, hoe beknopt ook van opzet, is dat er altijd zaken instaan die ik nog niet wist. Dus zelfs al waren me de grote lijnen wel bekend van onze taalgeschiedenis, Van der Horst en Marschall boden genoeg nieuwe feiten om telkens toch verrassingen op te leveren.
Voor een deel vertelt Joop van der Horst wel dezelfde geschiedenis in Het einde van de standaardtaal. Maar dat is toch een heel ander boek. Zo biedt dat alleen maar tekst, zoals logisch lijkt voor een boek over taal. Opvallend aan de Korte geschiedenis van de Nederlandse taal is juist dat het zo veel illustraties bevat, en dat die er zeker niet alleen voor het mooi staan.
Taalgeschiedenis is nu eenmaal voor een groot deel ook politieke geschiedenis. Omdat standaardtalen, als het Algemeen Beschaafd Nederlands [ABN], er niet zo maar kwamen. Dus zijn zelfs landkaarten nuttig, omdat die tonen hoe lang het duurde voor Nederland, of België, eenheidsstaten werden.
De auteurs verklaren overigens de kracht die het dialect in Vlaanderen nog steeds heeft uit het ontbreken van een eigen standaard-Nederlands daar. Het kost eeuwen om een taalvariant te krijgen waaraan niet te horen is waar de spreker wegkomt, of tot welke sociale klasse die behoort. Zo veel tijd is er in Vlaanderen nog niet gepasseerd. En de Belgen konden ook een standaardtaal lenen die al klaarlag. Het ABN.
Tegelijk valt ook in Nederland op dat dialecten, en streektalen, tegenwoordig weer bloeien.
Dit boek besluit met een korte opsomming van verschuivingen in het taalgebruik, die velen nu nog moeilijk kunnen zetten, maar over enkele decennia misschien wel volkomen geaccepteerd zullen zijn. Ook al zijn de genoemde voorbeelden speculatief. Het is onvoorspelbaar hóe een taal zich ontwikkelen zal. Wat aanslaat, en wat niet.
Maar dat er voortdurend beweging blijft, is duidelijk. Net als dat veel van wat nu voor correct taalgebruik doorgaat, berust op een willekeurige afspraak. Residuen zijn het soms zelfs, van een toevallige mode in de schrijftaal in de Renaissance. Daarover zij niet gezegd dat zulke afspraken er niet toe doen. Dat taal verandert, is alleen wel een gegeven.
RSS feeds