Joop Zoetemelk – een open boek ~ Jacob Bergsma, Joop Holthausen, Peter Ouwerkerk
Elk jaar als de Ronde van Frankrijk begint, ga ik helaas even mee in de waan dat dit belangrijk is. Dit is om een stom toeval, gekleurd door een mij inmiddels vreemd nationalisme. Ik was een jongetje nog toen Nederlanders even geweldige prestaties neerzetten in de wielersport, en mij dat ging interesseren. Zo om het jaar werd er iemand wereldkampioen. Eentje won er zelfs toen de Tour.
De wereld is sindsdien onherkenbaar veranderd. Zou ik mijn kijkplezier bij de koers enkel moeten ontlenen aan fietsende landgenoten dan is dat een straf. En omdat het me om tal van extra redenen meer onmogelijk geworden is om kritiekloos fan te zijn, vind ik inmiddels heel wat aan te merken op die Tour.
Het evenement is te belangrijk gemaakt. De deelnemers fietsen allereerst om niet te verliezen. Strijd blijft daardoor meestal uit.
Dus las ik deze rijk geïllustreerde biografie van Joop Zoetemelk [1946] om twee redenen.1 Ik wilde bevestiging krijgen dat wielerwedstrijden vroeger spannender waren. En toch ook was er enige benieuwdheid gegroeid naar deze man.
Want Joop Zoetemelk was tijdens zijn profcarrière geen bijster aansprekende figuur. Zijn stem is te hoog. Praten deed hij niet. En als er al iets uit kwam waren dat platitudes.
Goed aan deze biografie is alleen al de onthulling dat er goede redenen voor waren dat Zoetemelk niet altijd even ontspannen oogde buiten de koers. Er was geen enkele rust op het thuisfront. Zijn toenmalige vrouw had een ernstig drankprobleem.
Nu zij dood is, en er een ander in zijn leven kwam, oogt Zoetemelk aanmerkelijk opener en ontspannener.
Een andere openbaring voor mij, die meteen toont dat ik geen kenner ben, was het verhaal van Zoetemelk’s ernstige val in 1974, tijdens de Midi Libre. Hij liep een schedelbasisbreuk op, die eerst niet ontdekt werd. Daardoor kreeg hij een hersenvliesontsteking, die hem bijna fataal werd.
Nu kostte de val hem zeker een jaar koersen, en is er een kenner die schat dat Zoetemelk daarna eigenlijk 10% à 15% minder was dan ervoor.
Maar Joop Zoetemelk zou daarna nog wel de Tour winnen. En wereldkampioen worden, op zijn 38ste. Zijn biografen becijferen dat hij in zijn leven 3061 dagen koerste, en daarbij in 31,4% van deze wedstrijden bij de eerste drie eindigde in de daguitslag of een klassement.
Zij stellen het tal overwinningen daarbij vast op 428. En 294 keer werd hij tweede.
Daarbij is niet te negeren dat Zoetemelk’s carrière samenviel met die van twee superkampioenen: eerst Eddy Merckx, en later Bernhard Hinault. Bovendien leert zijn biografie dat hij zeker het eerste deel van zijn proftijd bij onbetekenende of slecht geleide ploegen doorbracht — die hem dus niet hielpen.
De mare dat wielrenners veel vaker en aanmerkelijk driester aanvielen dan nu gebeurt, lijkt waar. Menig sterk stuk wordt opgevoerd in het boek. Maar in samenvatting achteraf worden de verhalen al gauw eens mooier.
Want, aan Joop Zoetemelk – Een open boek kleeft wel dat de auteurs ook jongens lijken te zijn geweest toen hun held zijn triomfen vierde. Hoewel de belangrijkste onderwerpen zeker langs kwamen, en ook het onderwerp doping niet geschuwd wordt — Zoetemelk is verder eerlijk over de bloedtransfusies in de jaren zeventig — is dit allereerst een boek van bewonderaars.
Toevallig vond ik dat wel een kracht. Bij een vergelijkbare biografie over een Vlaamse renner had ik het boek waarschijnlijk als hagiografie omschreven.
Jacob Bergsma, Joop Holthausen, Peter Ouwerkerk
Joop Zoetemelk
Een open boek
383 pagina’s
Uitgeverij L.J. Veen, 2012
- Rijk geïllustreerd is een eufemisme. Joop Zoetemelk — een open boek is waarschijnlijk het omvangrijkste boek ooit besproken op boeklog. Het meet 25 cm x 30 cm x 3,3 cm, en weegt ruim 2 kilo. [↩]
RSS feeds