Exercises de style ~ Raymond Queneau
De stijloefeningen van Raymond Queneau leveren geen echt leesboek op, maar eerder een leerboek.
Queneau vertelde in Exercises de style 99 maal vrijwel hetzelfde verhaaltje, dat op zich niet zo veel voorstelt. Een naamloze verteller ziet een jonge man met een lange nek in de bus — in de vertaling een gemeentetram — en komt deze een paar uur later opnieuw tegen op straat verderop in Parijs, als die in gesprek is. Maar dit gegeven is op nogal wat radicaal verschillende manieren uitgewerkt; waarbij de inhoud ook weleens licht wil wijzigen.
Daarbij zijn sommige stijloefeningen puur literair; die tonen hoe een schrijver zo’n scène zou kunnen uitwerken.
Andere oefeningen bewijzen op zijn best een principe. Dat is in het Franse origineel niet anders dan in de vertaling. Zo is het mogelijk alle zelfstandige naamwoorden in de tekst te vervangen door eentje dat er in het woordenboek op een paar plaatsen naast prijkt. En ja, die twee scènes zijn ook in éen telegramtekst te stoppen. Dat zegt me allemaal niet veel. Nu goed, ik herken bepaalde principes, zoals die ook in de Opperlandse taal- en letterkunde werden toegepast. Of hoe heette die verwante beweging ook weer waar Queneau toe behoorde.
Oulipo
Knap vind ik vooral de oefeningen die de grote taalbeheersing van Queneau laten zien. Of in het geval van het origineel, de exercities die me onbarmhartig inwrijven wordt hoe slecht mijn kennis van het Frans is. De teksten in kindertaal, en dieventaal, en al die andere manieren van uitdrukken. De teksten vol italicismen, waar Kousbroek in vertaling dan maar germanismen van heeft gemaakt.
Moeilijker te vertalen dan een dichtbundel, noemde Kousbroek dit boek in zijn inleiding. Leuker toch wel om te vertalen dan de doorsnee poëzie, zo lijkt me.
RSS feeds