Exercises de style ~ Raymond Queneau
De stijloefeningen van Raymond Queneau leveren geen echt leesboek op, maar eerder een leerboek.
Queneau vertelde in Exercises de style 99 maal vrijwel hetzelfde verhaaltje, dat op zich niet zo veel voorstelt. Een naamloze verteller ziet een jonge man met een lange nek in de bus — in de vertaling een gemeentetram — en komt deze een paar uur later opnieuw tegen op straat verderop in Parijs, als die in gesprek is. Maar dit gegeven is op nogal wat radicaal verschillende manieren uitgewerkt; waarbij de inhoud ook weleens licht wil wijzigen.
Daarbij zijn sommige stijloefeningen puur literair; die tonen hoe een schrijver zo’n scène zou kunnen uitwerken.
Andere oefeningen bewijzen op zijn best een principe. Dat is in het Franse origineel niet anders dan in de vertaling. Zo is het mogelijk alle zelfstandige naamwoorden in de tekst te vervangen door eentje dat er in het woordenboek op een paar plaatsen naast prijkt. En ja, die twee scènes zijn ook in éen telegramtekst te stoppen. Dat zegt me allemaal niet veel. Nu goed, ik herken bepaalde principes, zoals die ook in de Opperlandse taal- en letterkunde werden toegepast. Of hoe heette die verwante beweging ook weer waar Queneau toe behoorde.
Oulipo
Knap vind ik vooral de oefeningen die de grote taalbeheersing van Queneau laten zien. Of in het geval van het origineel, de exercities die me onbarmhartig inwrijven wordt hoe slecht mijn kennis van het Frans is. De teksten in kindertaal, en dieventaal, en al die andere manieren van uitdrukken. De teksten vol italicismen, waar Kousbroek in vertaling dan maar germanismen van heeft gemaakt.
Moeilijker te vertalen dan een dichtbundel, noemde Kousbroek dit boek in zijn inleiding. Leuker toch wel om te vertalen dan de doorsnee poëzie, zo lijkt me.
Raymond Queneau, Exercises de style
158 pagina’s
Gallimard, zonder jaar, oorspronkelijk 1947
Raymond Queneau, Stijloefeningen
Inleiding en vertaling Rudy Kousbroek
148 pagina’s
De Bezige Bij 1992, oorspronkelijk 1978
© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden
3 commentaren
boeklog.info op 3 december 2008 @ 13:08:39
Mij interesseert de vraag of u ooit op school de stelopdracht hebt gekregen iets te schrijven in de stijl van een bekende ander. Dat soort elementen heeft mijn scholing altijd ontbeert.
Ook vind ik een boek als Vadermoord eigenlijk interessanter dan deze Queneau. Al zou het ideale boek wat mij betreft een Exercise de style zijn waarin 99 schrijvers hetzelfde verhaal vertellen; of iemand 99 schrijvers imiteert om dit te doen.
Achille van den Branden op 3 december 2008 @ 14:39:20
Neen, nooit gekregen, die opdracht.
Doet me eraan denken: ik heb ooit voor een lezing een aantal cursusteksten van poëzieworkshops uitgevlooid. Vreselijk allemaal, en nutteloos, behalve die ene opdracht.
Je neemt een bekend gedicht dat helemaal opgebouwd is rond een bepaalde metafoor, en je vraagt de cursisten een variant daarop te schrijven rond een andere metafoor, met alle inhoudelijke consequenties van dien, maar wel trouw blijvend aan ritme, toon en woordeconomie. Of je vraagt hen het mannelijke uitgangspunt vrouwelijk te maken.
Geeft meer inzicht in de werking van poëzie dan alle theorie samen.
RSS feeds
Achille van den Branden op 2 december 2008 @ 22:29:01
Mooie spiegel wel, dit boekje. De eerste keer dat ik het las, heb ik alle stijlnamen afgedekt en geprobeerd zo eerlijk mogelijk aan te duiden in welke vorm ík de anekdote zou neerschrijven.
‘Vooringenomen’, zo bleek.
Dat was, euh, ontnuchterend.