Polderpioniers ~ Marian Rijk
Het luistert soms nauw met wat me een boek in trekt. Zo opent Polderpioniers van Marian Rijk met een dramatisch moment uit het recente Nederlandse verleden. Als de bijna verslagen Duitse bezetters, om nooit opgehelderde redenen, in april 1945 toch de Wieringermeer nog onder water zetten. Waar dan de boerderij van de grootouders staat van Marian Rijk.
Ik besefte niets over dat stukje geschiedenis te weten. Evenmin als me bijvoorbeeld duidelijk is hoe lang het duurde in Zeeland voor daar na de Watersnoodramp op de overstroomde stukken land weer gewoond kon worden, en landbouw te bedrijven was.
Kees, de vader van Marian Rijk’s vader, kwam uit Zeeland. Die was in 1939 pas naar de Wieringermeer verhuisd met zijn vrouw Naan. Deze man had door wat een overstroming zou betekenen, en kon daarom op de gebeurtenis anticiperen. Hij wist wat te doen!
Dus heb ik deze familiekroniek waarschijnlijk om dat impliciete verhaal uitgelezen; om hoe Nederlanders omgingen met de grilligheden van de natuur. En dan vooral om de kennis op te doen hoe lang het duren kon voor de normale situatie weer was hersteld.
Want de geschiedenis die Polderpioniers allereerst vertelt, was me uiteindelijk wat te particulier. Marian Rijk reconstrueert in het boek haar stamboom, zowel van de Zeeuwse tak van grootvader, als die van de Brabantse tak van grootmoeder. Schreef ze dit boek ook nog eens in de tegenwoordige tijd. Daarmee kreeg de vertelling weliswaar vaart, alleen las dat toch raar.
Ik vind het namelijk al moeilijk om interesse te veinzen voor mijn eigen voorvaderen; als ik die niet nog persoonlijk gekend heb. Keuterboeren, landarbeiders, en kleine middenstanders waren het vooral, net als bij Marian Rijk. Ofwel, heel gewone mensen, die zich op hun manier door de tijd hebben gewroet. Zo goed en kwaad dat kon. Allemaal in de hoop dat de kinderen het nog weer wat beter zouden krijgen. En dat is mooi. Alleen maakt dat die levens daarmee nog niet interessant. Wat vanzelfsprekend een snobistisch standpunt is.
Want tegelijk weet ik best dat de provinciale archieven elke dag vol zitten, hoeveel er inmiddels ook online te vinden is, met mensen, mannen vooral, die daar proberen de levens van hun voorouders in kaart te brengen.
En er zijn inmiddels zelfs TV-programma’s, begonnen bij de BBC, waarin de stamboom van een bekend iemand wordt uitgeplozen. Alleen leveren deze uitzendingen gelukkig ook de wetenschap op dat heel wat bekendheden wel gevraagd zijn om mee te werken, alleen was er daar dan helaas geen leuk programma te maken. Hun voorouders hadden te gewone levens geleid. Daar kwam dan geen uitzending van.
De stamvader van Marian Rijk’s familie was de zoon van ongehuwde moeder, vader onbekend. Voor dit boek slaagde ze er overigens wel in om te achterhalen wie de vader zou kunnen zijn.
Vanzelfsprekend was zo’n natuurlijk kind een schande. Indertijd. Net als in de loop der tijd wel meer in beide beschreven families gebeurd is waarover de betrokkenen toen vooral gezwegen zullen hebben. Een scheiding was er, in een tijd dat huwelijken amper ontbonden werden. Drankzucht. Faillissementen. En een oom die op de erfenissen van minderjarige erfgenamen zou passen, dacht nog wat rijker te kunnen worden door aandelen Russische Staatsspoorwegen te kopen, en verloor dus al dat geld.
En toch las ik Polderpioniers eerder als illustratie; als een uitleg bij hoe de algemene Nederlandse geschiedenis sinds midden negentiende eeuw verlopen is, tot en met de Tweede Wereldoorlog toe, verduidelijkt aan de hand van de wederwaardigheden van doodnormale mensen, die werkten en leefden buiten de stad.
RSS feeds