Man Who Was B. Traven ~ Will Wyatt

Verschillende avonturenromans moet ik hebben gelezen van B. Traven. Een beklijvende herinnering lieten deze alleen niet achter. Toch staat de naam van de auteur me wel nog altijd bij. Om het raadsel dat niemand wist wie hij was. En omdat Traven zo gretig gelezen werd door jongens in mijn omgeving die anders nooit iets lazen. Dat simpele feit maakte wel behoorlijk indruk.

Is er inmiddels nog het gegeven dat Roberto Bolaño een Traven-achtige schrijver opvoert in diens roman 2666. Ook hem intrigeerde het dat er ooit een auteur was die tientallen miljoenen boeken verkocht wereldwijd, talloze volgers had zelfs, en die toch anoniem wilde blijven. Dus bedacht Bolaño er net zo eentje.

Bolaño maakte alleen dan wel Kitsch van dat levensverhaal; zoals 2666 toch al te veel halfverteerde ingrediënten uit de werkelijkheid bevat om echt kwaliteit te bieden als roman.

Will Wyatt’s biografie, The Man Who Was B. Traven, doet wel een heel aannemelijke poging om in elk geval te identificeren welke man er schuil ging achter die schrijversnaam.

Wonderlijk is het daarom voor mij dat Wyatt’s theses nog altijd niet algemeen aanvaard worden. Tekstwetenschappers menen namelijk op basis van de Amerikanismen in de romantekst dat de auteur geen Duitser zijn kan, voor wie het Engels de moedertaal niet was. Nu ja, tekstwetenschap. Terwijl Wyatt toch net zo helder had aangetoond dat Traven eigenlijk Otto Wienecke heette; een man die op 23 februari 1882 geboren werd in het Duitse Schwiebus.

Had Wyatt niet ook nog een broer en zuster van Wienecke op weten te sporen? En hadden deze hun oudere broer soms niet herkend van de foto’s waarop een man stond die B. Traven was?

Tegenwoordig zou een simpele DNA-test de familieband helemaal onomstotelijk bewezen hebben. Wyatt moest het er mee doen dat hij een familiegelijkenis kon zien tussen beide broers.

Overigens laat dat dramatische moment, met de familie die naar foto’s kijkt en daarop een broer herkent, ook zien wat de zwakte is van dit boek. Will Wyatt maakte eerst een documentaire voor de BBC over de geheimzinnige B. Traven. Naderhand werkte hij zijn vele aantekeningen uit tot deze biografie. Maar in die uitgave ligt de nadruk soms nogal potsierlijk op persoonlijke ontboezemingen van mensen. Wat op camera vast prachtig beeldmateriaal oplevert, maar op schrift toch niet altijd even logisch wordt.

Ook de biograaf zelve is een belangrijk personage in dit boek — en daar worden portretten zelden beter van.

Goed aan deze biografie is dan juist weer dat duidelijk wordt waarom Wienecke er zo veel belang bij had anoniem te blijven. Voor hij succes oogstte als B. Traven waren er zo veel moeilijkheden met de autoriteiten overal. In Duitsland om zijn communistische sympathieën. In Engeland en Amerika omdat hij daar illegaal verbleef.

Tal van keren ook probeerde hij zich van een nieuwe identiteit te voorzien, door de autoriteiten te bezweren dat zijn geboortebewijs verloren was gegaan bij algemeen bekende aardbevingen of grote branden.

Wienecke gaf zich op een gegeven moment dan wel uit als de literair agent van B. Traven. In die hoedanigheid raakte hij nog de opnames betrokken van de film naar zijn roman, De schatten van de Sierra Madre — die nog een Oscar winnen zou.

Toen ook leek zijn dekmantel wel al doorzien te zijn.

Will Wyatt, The Man Who Was B. Traven
338 pagina’s
Jonathan Cape,1980