Laatste krant ~ Bram Logger & Roelof de Vries
Toen het gratis dagblad DAG voor het eerst uitkwam in 2007, heb ik dat hier nog gesignaleerd op boeklog. Fiducie in het product had ik toen niet. Ongeloof was er eerder dat dit blijkbaar het beste was dat twee zulke grote partijen als uitgever PCM en telefoniemoloch KPN als nieuwe krant in de markt konden zetten.
De jeugd die op zo’n krant te wachten zat, zal nooit geboren worden.
DAG heeft als papieren krant nadien nog geen anderhalf jaar bestaan. Misschien dat ik het blad na die eerste kennismaking tien keer heb ingezien. De zo gehypte website bezocht ik nooit, omdat die niets unieks bood. Hoogstens pakte ik eens een krantje mee als ik voor een reis met het openbaar vervoer toevallig even een Albert Heijn inging — de supermarkt die de gratis krant mede distribueerde.
Daardoor is me bijvoorbeeld ontgaan dat DAG al binnen een jaar radicaal van uiterlijk en doelgroep veranderde, en alle overdadige kleurgebruik losliet. Evenmin heb ik eerder geweten dat er altijd stukken uit De Volkskrant werden doorgeplaatst in het blad.
Deze wetenschap deed ik pas op door het boek De laatste krant, van Bram Logger en Roelof de Vries; die beiden indertijd als journalist voor DAG hebben gewerkt. Hun publicatie biedt een breed opgezette reconstructie van de opkomst en ondergang van een nooit helemaal goed doordachte krant, die ooit was opgezet om jongere lezers aan het concern te binden.
Vervelend was hoogstens dat de auteurs hun vele gesprekspartners soms als romanpersonages door het boek laten bewegen.
Maar in sommige opzichten kan deze uitgave ten voorbeeld worden gesteld aan anderen die mediageschiedenis willen beschrijven. Mijn vaste kritiekpunt is namelijk dat mediahistorici altijd te dicht op hun onderwerp gaan zitten; zodat hun perspectief niet klopt. Dat gebeurde nu eens niet.
Logger & De Vries moesten overigens ook wel een breder perspectief kiezen dan die DAG alleen. De krant kwam nu eenmaal voort uit het grote mediaconcern PCM — ooit het ‘ministerie van kranten’ genoemd in Nederland — en rond PCM alleen al speelde van alles. Dat was in deze periode nog in handen van een Britse roofinvesteerder, die het bedrijf helemaal uitholde.
Ook het verhaal van alle onmogelijkheden in een erg groot mediaconcern wordt beschreven.
Tegenwoordig bestaat PCM zelfs niet meer, en zijn vrijwel alle kranten in handen van een Belgisch concern gekomen. Op NRC Handelsblad na dan, dat slechts een Vlaming als hoofdredacteur heeft.
Daarnaast was er nog dat internet, waarmee DAG ook van alles zou, aan multimedia bijvoorbeeld, en het gegeven dat KPN investeerde — op dat moment de grootste internetaanbieder van het land.
De ontwikkelingen online worden overigens nauwelijks beschreven in dit boek.
Onverwacht goed is dan wel weer het zakelijke verhaal over de gratis krant. Een dagblad dat weggegeven wordt heeft namelijk maar éen vorm van directe inkomsten. Geld komt binnen door de verkoop van advertenties. Alleen was de markt voor reclame in gratis kranten allang verzadigd — dus lukte het DAG nooit om in de buurt te komen van de begrote inkomsten.
Voor een paginagrote advertentie die 33.000 euro had moeten kosten, werd soms nog geen 900 euro betaald.
Maar van die begrote inkomsten is tenminste nog te zeggen dat iemand daar over had nagedacht. Ook al waren die cijfers misschien op niets gebaseerd.
Aan alle verdere ontwikkelingen rond DAG valt op dat er geen enkel helder idee achter zat. Er moest en zou weliswaar van alles. Daar kwam ook ruim geld voor soms — zo was er een zeer professionele mengtafel om filmpjes voor de website te monteren die nooit werd gebruikt — en vervolgens leidde dit tot vrijwel niets.
De krant en de website zouden alles helemaal anders gaan doen, maar kwamen nooit verder dan minieme variaties op wat er al was. Daarmee een oude wet bewijzend dat werkelijke innovatie in een bedrijfstak altijd van buiten komt, omdat iedereen binnen bestaande grote partijen te zeer blijft denken in vaste sjablonen.
RSS feeds