Om erger te voorkomen ~ Nanda van der Zee
Toen ik eerder dit jaar op mijn andere weblog over dat boek van Ies Vuijsje schreef, verwees ik terloops al naar dit werk. Maar dat was niet helemaal eerlijk. Ik kende het alleen van reputatie; had het zelf nooit gelezen.
Was er eindelijk een keer discussie onder historici, wilde ik me nog niet in het debat verdiepen.
Dit komt vooral om de slachtoffercultuur die in Nederland bij de Tweede Wereldoorlog hoort, en mij zo tegenstaat. Die Duitsers waren zo bruut, en wij waren zo machteloos zielig; dat idee. Mijn walging over dat clichématige denken werd deze zomer nog weer bevestigd toen er Nederlanders naar de WK voetbal in Duitsland togen in T-shirts met teksten waarin zij fietsen terugeisten.
Ik ben ook meer geïnteresseerd in wat er alledaags is in het Nederlandse, niet zo zeer wat er gebeurde toen even een paar jaar van alles anders was.
Maar Nanda van der Zee stelt in haar boek de vraag hoe had kan dat in een land zonder virulent antisemitisme, met een bevolking die grotendeels tegen het nationaal-socialisme was, toch driekwart van de Joodse bevolking kon worden uitgemoord. En daarmee had ze me toch te pakken.
Vervolgens laat ze zien dat bestaande verklaringen niet voldoen, eerder een verklaring belemmeren, en dat ze daarom wel eigen onderzoek moest doen. Daarmee werd me ook duidelijk waarom ze zoveel weerstand had opgeroepen.
Over de oorzaken voor de massale dood die zij tenslotte geeft, heb ik verder niet zo’n mening. Het is al moeilijk genoeg om te beschreven wat er precies gebeurde. Met speculaties wat er gebeurd had kunnen zijn als er andere beslissingen waren genomen, en als Koningin Wilhelmina wel in Nederland gebleven was, wordt de loop van de geschiedenis niet veranderd.
Dus vind ik dit boek belangrijker om hoe het de blinde vlekken toont in eerdere onderzoeken, dan om de verklaringen die het biedt. Maar dat is al heel wat.
RSS feeds