Andy Kaufman Revealed! ~ Bob Zmuda
Zoals er schrijvers zijn die vooral door andere schrijvers bewonderd worden, zo hebben ook grappenmakers en cabaretiers hun helden. De Amerikaan Andy Kaufman [1949 — 1984] is ook nu nog zo’n comedian’s comedian.
In Nederland lijken onder meer Hans Teeuwen en Nico Dijkshoorn duidelijk aan hem schatplichtig.
Tegelijk weigerde Kaufman zichzelf een komiek te noemen. Hij had nog nooit van zijn levensdagen een grap verteld. Hij deed in zijn stand-up verschillende typetjes, en had al een Elvis-imitatie, lang voordat anderen hem nadeden.
Andy Kaufman Revealed! is een biografie die geschreven werd door een vriend. Bob Zmuda. Die onder meer teksten schreef voor Kaufman, maar ook vaak zijn oppasser was; en scheidsrechter als Kaufman weer eens publiek wilde worstelen met een vrouw; met als voornaamste doel haar zo in bed te krijgen. Zmuda zou op een geven moment zelfs weleens optreden als éen van Kaufman’s meest omstreden typetjes; de onwaarschijnlijk slechte showzanger Tony Clifton — die er alles aan deed om gehaat te worden.
En ik had niet helemaal genoeg aan dat boek. Dus werden tal van video’s bekeken; want verzamelaars genoeg die van alles online hebben gezet. Maar ook dat verklaarde me het raadsel niet. Het bijzondere zag ik er niet aan af. Wel werd duidelijk dat Bob Zmuda een selectief geheugen heeft, en scènes in het boek anders beschrijft dan ze plaatsvonden op televisie.
Zmuda schrijft ergens dat Kaufman negen van zijn beste tien optredens deed zonder publiek. De man was een beruchte practical joker. En hij en Bob Zmuda jutten elkaar op; gezamenlijk barrières slechtend die ze in hun eentje nooit hadden durven nemen.
De biografie is ook het best op de momenten dat Zmuda een pijnlijke episode lijkt te beschrijven uit Kaufman’s leven, en alles toch weer uitpakt als een grap.
Andy Kaufman stierf jong, aan longkanker; maar door zijn geschiedenis aan slechte grappen geloven sommigen nog steeds dat hij zijn eigen dood heeft gefaket. Een motto van deze biografie luidt ook:
(Kaufman, if you’re still alive, I’ll kill you)
Enfin, dan trekt zo een vroeg afgebroken leven voorbij in een boek. En dan is ergens nog wel te zien ook dat wat de jong gestorvene deed buiten de normale orde viel. Waardoor het dan weer logisch wordt dat hij indruk maakt.
Maar op mij maakte de bewondering van Zmuda en de anderen meer indruk, of hoe zichtbaar werd wat anderen van hem hebben overgenomen, dan dat Kaufman’s werk me nu zo veel zei.
RSS feeds