Verzameld werk 1 ~ Karel van het Reve
Dit eerste deel van het Verzameld werk maakte meer indruk op mij door zijn compleetheid, dan door de inhoud. Karel van het Reve [1921 – 1999] begon weliswaar erg vroeg met publiceren — als het schrijven van stukjes voor het blad van de jonge pioniers zo heten mag — maar dit betekent nog niet dat daarmee alles wat hij maakte ook de moeite van het lezen waard is. Zelfs al blijft het van veel van de opgenomen teksten opmerkelijk dat die er nog waren.
De inhoud van deze eerste verzameling loopt tot 1958, als Van het Reve 37 is. Opvallend vond ik dat hij tot op dat moment maar éen boek gepubliceerd had. Zijn dissertatie. Waarvan de handelseditie in dit deel werd opgenomen. Opvallend zelfs als ik de vijf jaar aan Wereldoorlog meereken.
Wat dit boek de moeite van het doornemen waard maakte, was onder meer de biografische schets door Robert van Amerongen achterin. En ook de autobiografische stukken van Karel van het Reve voorin hadden iets. Ook al werden die begin jaren veertig geschreven, en later niet meer aangevuld. Maar wie weet hoe hij later schreef over zijn en Gerard’s arrestatie in de oorlog, terwijl de Duitsers hun vader moesten hebben, zal waarderen wat hij direct na deze gebeurtenis daarover te melden had.
Enfin, dan staat zijn afstudeerscriptie in dit boek. En dan wordt door de opgenomen krantenstukken duidelijk hoe Karel van het Reve langzaam de waarheid over het Sovjet-marxisme begon in te zien.
Toch keek ik nog verbaasd naar een stuk uit 1953 bij de dood van Josef Stalin, waarin schijnbaar zonder ironie de vraag staat:
Waarin bestond Stalins grootheid? [543]
Gelukkig wordt dit vervolgd met passages als:
Stalin voerde methodes in, waarvoor men, om punten van vergelijking te vinden, naar de oude tsaren, naar het Gangsterdom in Amerika of misschien naar de Kaukasus en verder, naar Azië moet kijken: het uitleveren van ongewenste partijgenoten aan de gemeenschappelijke vijand, velerlei vormen van sluipmoord, het scheppen van een sfeer, waarvan het optreden van doktoren als moordenaars in opdracht van de overheid of het rustig aanwakkeren van antisemitisme voorbeelden zijn. [545-546]
Maar onder de vele pagina’s met ongebundeld werk waren er toch maar weinig die tot doorlezen aanzetten. De meeste opgenomen stukken zullen vooral belang hebben voor onderzoekers, die willen bekijken wanneer Van het Reve bepaalde ideeën voor het eerste maal verwoordde. En misschien voedt hun werk dan weer criticasters, als Jeroen Brouwers, die Van het Reve verwijten zijn werk zo veel en zo vaak onveranderd hergebruikt te hebben.
Nu ja, de recensie over Toergenjew’s Verzamelde werken deel 3 had ik niet graag gemist. Om de titel: ‘Russisch boek vertalen? Begin er niét aan…’ En om de voorbeelden waarmee deze uitroep toegelicht wordt.
RSS feeds