100 mooiste Friese gedichten ~ Jetske Bilker en Babs Gezelle Meerburg (sam.)
Dit is het tweede boeklogje uit een reeks van vier, die hier begint
Ooit kon de uitgave van een poëziebloemlezing een beginselverklaring zijn. Een groep, of een eenling, zette zich daarmee even flink in stelling. Zo’n boek was hun visie op de poëzie, hoe gekleurd die misschien ook zijn mocht, en daar had iedereen voortaan maar rekening mee te houden.
Daarnaast bestonden natuurlijk ook altijd al de bloemlezingen voor school, waarmee poëzie voor vele generaties kinderen verpest werd. Anthologieën waren dat met de pretentie voor eeuwig de canon vast te leggen.
Noem het verschil tussen deze twee het verschil tussen een subjectieve en een objectief bedoelde verzameling. En merk dan op dat geen van de recente Friese poëziebloemlezingen geheel subjectief, of totaal objectief genoemd worden kan — zelfs al pretenteert éen de poëziecanon te tonen.
Droom in blauwe regenjas leek weliswaar die sterk gekleurde visie op poëzie te brengen. Alleen was die subjectiviteit maar tijdelijk, omdat zo veel van de in dat boek opgenomen dichters inmiddels zo breed erkend zijn.
Mede daarom is De 100 mooiste Friese gedichten wat mij betreft de meest eigenzinnige van de vier bloemlezingen. Weliswaar komen er geen opmerkelijk andere dichters in voor als in de andere boeken. Maar Jetske Bilker en Babs Gezelle Meerburg kozen telkens meestal net andere gedichten van hen uit dan de overige bloemlezers. Minpuntje aan dit boek voor mij is slechts dat zij door een uitgever gevraagd moesten worden om een keuze samen te stellen. Jammer dat het niet uit eigen initiatief voortkwam.
Aan dit boek valt bijvoorbeeld op dat het als enige de Friese gedichten hun juiste plaats geeft, door ze op de oneven pagina’s rechts te publiceren. De Nederlandse vertaling staat links, op de even bladzijden; op papier waarvan de ondergrond met opzet wat grijzig is gemaakt.
Dus richten de overige drie bloemlezingen zich blijkbaar in eerste plaats op het strikt Nederlandstalige publiek, door juist de vertalingen de ereplaats te geven. Maar het kan natuurlijk zijn dat de samenstellers van die anthologieën het talig vermogen van hun Friese lezers niet al te hoog aanslaan.
Goed aan De 100 mooiste Friese gedichten is ook dat de samenstelsters de gedichten met zorg op elkaar laten aansluiten. Hun indeling lijkt in eerste instantie misschien willekeurig, maar ik vond het enorm prettig dat de poëzie niet, zoals gewoonlijk, in kluitjes per dichter gepubliceerd werd. Ging het omslaan van de bladzijde tenminste samen een prettige onbevangenheid voor wat komen zou.
Helaas kleurden omstandigheden van buiten dit boek de ontvangst indertijd. De 100 mooiste Friese gedichten verscheen in een reeks, met De 100 mooiste Groningse gedichten, en De 100 mooiste Drentse gedichten. En dat een uitgever het geknauw uit Groningen, en dat spraakgebrek uit Drenthe op dezelfde hoogte durfde plaatsen als die wel volwaardige Friese taal, kon menigeen maar moeilijk zetten.
Ook werd het de samenstelsters kwalijk genomen dat zij hun eigen voorkeur lieten spreken, boven de traditie; door bijvoorbeeld niets uit de negentiende eeuw mee te nemen. Dat heb ik altijd een zeldzaam dom argument gevonden. Alsof iedere bloemlezing enkel bedoeld is om scholieren te traumatiseren.
Maar goed, hoe eigenzinnig verder ook, zelfs De 100 mooiste Friese gedichten hielp mee om de canon te vervolmaken. Want, hoewel het gedicht nog ontbrak in de Spiegel van de Friese Poëzie uit 1994 — mischien omdat Pier Boorsma die bundel mede samenstelde — en eveneens niet in Droom in blauwe regenjas meegenomen werd, was ‘In memoriam matris’ onder liefhebbers al wel geroemd. Pas in De 100 mooiste Friese gedichten heeft ook het grote publiek er kennis mee kunnen maken; welk voorbeeld de hierna verschijnende bundels zonder meer volgden.
in memoriam matris
mem, hjoed is dyn ein
dyn libben skrillet
yn nauwer ingten tobek
de tiid stiet stil
yn dit fortreknoch harkest nei de ljurk
dy’t boppe tiid en romte stiicht
en sjongende dyn stjerren liicht
sa is it goed seisto
sa is it ivige libben no
en mei dyn leave lytse hân
seinigesto myn ûnferstândan litst my los
as yn in stil dûzjen
ik hear de kosmos
yn myn eare sûzjen
en djipper yn de siele dreaun
stiet ivich my dyn byld beskreaun
Pier Boorsma
RSS feeds