Crisis in de rechtstaat ~ Britta Böhler

Goed aan dit boek is dat het heel principieel uitlegt wat een rechtstaat hoort te zijn. Ook al betekende dit voor mij als ingevoerde lezer, dat er heel wat informatie instond die me al bekend was.

Boeiender vond ik het daarom als Böhler ingaat op wat die rechtstaat hier bedreigt. In haar ogen is dat onder meer de grote politieke druk op het openbaar ministerie om te scoren.

Böhler en haar kantoorgenoten waren advocaat in een aantal spraakmakende zaken. Zo verdedigde zij ene Volkert van der G., en maakt haar verslag over die zaak duidelijk hoe zeer hier iemand al gestraft kan worden voor de rechter gevonnist heeft. Van der G. ging zelfs in hongerstaking om betere leefomstandigheden af te dwingen, in zijn cel.

Maar het meest nog sprak mij de tweede helft van dit boek aan, als Böhler bijvoorbeeld signaleert hoe laag het percentage opgeloste misdaden in Nederland is. Vergeleken met buurlanden. En hoe het ministerie van Justitie de efficiëntie denkt te verhogen, door te bezuinigen.

Zo zijn de verschillende parketten op stukloon gezet, en hangt hun financiering dus ineens af van het aantal behandelde zaken.

Ook wilde minister Donner af de bescherming van verdachten beperken.

En ook de maatregelen die genomen zijn tegen de dreiging van het moslimterrorisme stemmen Britta Böhler niet vrolijk:

Het lijkt erop dat politiek en bestuur geen ander middel tegen misdaad en terrorisme kunnen of willen bedenken dan repressie. En dat terwijl het bij veel maatregelen op zijn minst discutabel is of zij wel geschikt zijn om er criminaliteit en terrorisme mee te bestrijden. Van de maatregelen die de afgelopen tijd onder het motto ‘meer veiligheid’ zijn genomen, hebben de meeste ervan beperkingen van fundamentele rechten tot gevolg.

Hiermee is het zeer fundamentele probleem dat dit boek zo duidelijk aansnijdt misschien in twee zinnen samen te vatten. De meeste mensen vinden het niet erg om vrijheden in te leveren omdat zij stellen nooit iets verkeerds te doen. Maar daarbij vertrouwen ze er ten onrechte op dat de rechterlijke macht hun onschuld ook altijd herkennen zal.

Daar is de kwaliteit van de rechtstaat helaas niet naar. Zoals ook andere boeken bewijzen in de categorie recht hier besproken.

Er nog van afgezien dat grondrechten bestaan om overheden te beperken in hun drang tot controle.

meer Britta Böhler op boeklog
meer Britta Böhler op eamelje.net

Britta Böhler, Crisis in de rechtstaat
Spraakmakende zaken, verborgen processen
288 pagina’s
Uitgeverij De Arbeiderspers © 2004

Zwerftocht van een leider ~ Britta Böhler

Hoe zat het ook alweer met Koerden-leider Öcalan? Opgepakt in Kenia door de Turkse geheime dienst werd hij, om in Istanbul een showproces te krijgen. Maar is die rechtszaak er ooit geweest?

De inmiddels onmisbare Wikipedia leert me dat hij tot de dood is veroordeeld, maar dat Turkije de doodstraf heeft afgeschaft voor dat vonnis ten uitvoer kon worden gebracht. Hij leeft dus nog.

Had ik dat kunnen weten?

O, vast. Maar Turkije is ver weg, in sommige opzichten. Evenmin heb ik een goed beeld van wie de omringende landen daar besturen, en welke georganiseerde weerstand er tegen is.

Advocate Britta Böhler slaagde er even in om die veilige onverschilligheid te doorbreken, met dit boek. Omdat ze invoelbaar maakte wat het betekent als een land iemand tot terrorist verklaart, en daar vervolgens door bijna niemand vragen bij worden gesteld.

Nelson Mandela werd tot vlak voor zijn vrijlating van Robbeneiland door Margaret Thatcher ook nog een terroristenleider genoemd.

Nu waagt Böhler zich verder niet aan een oordeel over de daden van Öcalan’s PKK, zij stelt zich op het simpele standpunt dat iedere verdachte een zo goed mogelijk verdediging verdient. Vervolgens toont dit boek hoe moeilijk advocaten het krijgen als hun cliënt door regeringen als een onmens wordt gezien.

Landen zijn heel makkelijk bereid hun eigen wetten te negeren, als het recht ineens politiek wordt. Ook Nederland is niet heilig in die zin. Het verbood Öcalan om binnen te komen, waarmee het wel heel makkelijk de eigen regels voor politiek asiel schond.

Nu schreef Böhler haar boek voor 9/11, in een relatief kalmere wereld. Toch ben ik geneigd dit werk vooral te zien als een waarschuwing voor wat ons te wachten staat nu de hysterie over het terrorisme ongekende pieken bereikt, en Oosters uitziende mannen met baarden maar beter niet meer kunnen gaan vliegen. Mevrouw Böhler heeft me een paar inzichten geboden die me helpen om beter te kijken naar hoe overheden handelen in tijden van crisis.

Dat ze geen schrijver is, zij haar verder vergeven.

Britta Böhler, De zwerftocht van een leider
Achter de schermen van de zaak Öcalan
250 pagina’s
Uitgeverij De Arbeiderspers © 2000