Body and Society ~ Peter Brown
Het is iets te makkelijk om alleen religie de schuld te geven van alles wat er mis is aan onze ideeën over het lichaam. Of die over sexualiteit. De Kerk heeft namelijk niets zelf uitgevonden. Alle elementen uit dat geloof komen elders ook voor.
Of omgekeerd, religies slaan lokaal pas blijvend aan als ze niet te zeer afwijken van wat daar al gewoon is. Dezelfde kerk zal daarom in ieder land andere accenten leggen, die dan ook weer verschillen in de tijd.
Ofwel, toen ik Lust, las van Simon Blackburn, rees de vraag waar de obsessie van de christenen weg kwam met het celibaat, en onthouding tot het huwelijk; of dat seks alleen de voortplanting dienen mag.
Want de Islam heeft evenzeer een obsessie met maagden, en tegelijk ook de neiging vrouwen achter te stellen — al zullen die gewoonten eveneens ontstaan zijn in culturen die aanzienlijk ouder zijn dan de religie is.
En daarom las ik Peter Brown’s The Body and Society. Dat een boek bleek te zijn dat precies deed wat het zei in de ondertitel. Brown is expert in de eerste eeuwen van het christendom. Dus legde hij uit waar de oude kerkvaders zoal hun ideeën weghaalden. Waarbij de nadruk dan nog weer meer lag op ontwikkelingen in het westen het Romeinse rijk, en minder op die in het Byzantijnse deel.
Wat daarbij enkele vermoedens bevestigde. De scheiding tussen lichaam en geest, en de idee dat sexuele onthouding van vroomheid getuigt, is aanzienlijk ouder dan het christendom.
Interessantst aan dit boek vond ik vooral de uitleg over de maagdencultussen overal.
Want, dat vrouwen bezwangerd moesten worden, en kinderen hoorden te baren, was normaal. Dat was zelfs de belangrijkste plicht van vrouwen. Dus werd het bijzonder als een vrouw maagd bleef — zelfs al was dat dan vaak een tijdelijk uitstel. Vestaalse maagden trouwden wel degelijk, maar dat was dan na hun diensttijd in de tempels.
En als maagdelijkheid zo zeer aan zuiverheid gekoppeld was, als toen overal, is het vervolgens niet vreemd dat de moeder van God ook tot maagd gemaakt wordt. Zo iemand was niet te bezoedelen door een daad die haar zwanger maakte; om nog te zwijgen van de rampen die de geboorte van Jezus in dat lichaam aanrichtte.
Nee, juist bij haar was dit allemaal niet zo gebeurd. Wat dan weer tot die hele Maria-cultus leidde.
Punt is alleen wel dat The Body and Society mijn probleem nog weer naar achteren plaatste — waarschijnlijk tot een punt waar er geen geschreven bronnen meer zijn. Want als die eerst christenen hun ideeën van anderen overnamen, waar hadden die anderen hun overtuigingen dan weer weg?
RSS feeds