Dans op de vulkaan ~ Harry graaf Kessler
Toegegeven, zonder dit deeltje privé-domein had ik nooit verder gekeken naar Harry graaf Kessler [1868 — 1937]. Maar de kennis die dit onderzoekje opleverde, vermeerderde mijn smarten nogal.
De dans op de vulkaan bevat zo’n tweehonderd pagina’s aan tekst. Terwijl het integrale dagboek van deze auteur uit negen banden bestaat, van elk duizend pagina’s of meer. Goed, dan zijn dat Duitse banden; dus zal de helft van de pagina’s uit een notenapparaat bestaan.
En dan gaat ook het te ver om dit Nederlandstalige bloemlezinkje een schoffering te noemen van de serieuze lezer. Maar toch voelt zo’n boek als dit als goedkoop.
Harry Kessler was een ‘rode graaf’, nadat hij tijdens de Eerste Wereldoorlog radicaal van politieke inzichten veranderde. Verder weerde hij zich voor Duitsland in de diplomatieke dienst, was hij mecenas voor kunstenaars als George Grosz, en museumdirecteur, uitgever, schrijver, en nog zo wat meer.
Samensteller Peter Claessens legde in zijn bloemlezing de nadruk op dagboekbijdragen uit de jaren 1918-1919. Toen Duitsland de oorlog verloor, de Kaiser naar Nederland vluchtte, en het land de directe instabiliteit beleefde van verschillende revolutiegolven; terwijl ook al duidelijk was dat de enorme herstelbetalingen die Frankrijk eiste niet op te brengen waren.
Uit de jaren daarna zijn vooral passages opgenomen met ‘grote’ namen daarin — Einstein, Nietzsche’s zuster: die dan nog eens bezocht werd door Hitler.
Ik wilde dit boek om twee redenen lezen. De eerste was een terloopse opmerking van Golo Mann, die de roddel mee hielp doorvertellen dat Harry Kessler een onecht kind van de Kaiser was. [Diens antwoord daarop was dat zijn moeder de Kaiser pas leerde kennen na zijn geboorte. En dat hij niet in mirakels geloofde.]
En verder schreef Eduardo Galeano in zijn laatste boek bijna verliefd over Rosa Luxemburg, en haar tragische dood — waardoor ik besefte nauwelijks iets te weten over de omstandigheden in Berlijn, tijdens die revolutie; of sowieso hoe die Weimarer Republik ooit tot stand is gekomen.
De dans op de vulkaan is dan geen boek dat antwoorden geeft, of vragen helpt aan te scherpen. De lezer krijgt de ideeën en observaties van éen man, zonder die man zelfs maar goed te leren kennen.
Het helpt ook al niet voor de waardering van een uitgave als er naast moet worden gelezen voor een beter begrip. Ik las zelfs al meer uit het dagboek ook. Er staat een groot gedeelte online, omdat de tekst inmiddels publiek domein is.
RSS feeds