Geschiedenis van de Roccomatio’s uit Helsinki ~ Yann Martel

Meest interessant aan deze bundel verhalen vond ik het voorwoord van de schrijver. Martel geeft daarin iets prijs over hoe hij tegen literatuur aankeek, toen hij zich het schrijven als ambacht probeerde eigen te maken.

Ik kreeg steeds meer het gevoel dat de basis van een verhaal emotioneel is. Als een verhaal geen emotioneel effect heeft, is het niks. Het gaat niet om de emotie zelf — die kan liefde zijn, afgunst of apathie —, zoland die emotie maar overtuigend overgebracht wordt, dan komt het verhaal tot leven. Maar een verhaal moet ook intellectueel stimulerend zijn, anders beklijft het niet in de herinnering. Intellect geworteld in emotie, emotie gestructureerd door intellect — met andere woorden een goed idee dat ontroert, dát was mijn hoogverheven doel [6].

Als die woorden nog steeds opgaan, dan lees ik daarin dat voor Martel de hoogste intellectuele stimulans zit in het magisch-realisme. De twee romans die ik van hem las, drijven op sprookjesachtige gebeurtenissen. En ook éen van de vier verhalen uit deze bundel is zonder meer magisch.

Laat ik dit nu een te makkelijke manier vinden om verhalen te bedenken.

Enfin, de roman Zelf die ik las, had dan nog een erg pakkende eerste helft. The Life of Pi duurde me wat te lang als boek, maar laat bij vlagen uitmuntend schrijven zien. In dit debuut schemert soms al iets van dat talent door. Alleen is ook vrijwel steeds onmiddellijk duidelijk welk effect de schrijver wil bereiken. Dat maakt de verhalen inderdaad jong werk.

Yann Martel, De geschiedenis van de Roccomatio’s uit Helsinki
191 pagina’s
Uitgeverij Prometheus 2005, 2e herziene druk
Vertaling van The Facts behind the Helsinki Roccamatios and Other Stories, 1993

Zelf ~ Yann Martel

Er is éen uitzondering op de regel dat het me niet uitmaakt de plot van een verhaal al te kennen. Een plot kan wel degelijk te sterk zijn. De wetenschap dat Dr. Jekyll ook Mr. Hyde is, kan nooit meer ongedaan worden gemaakt. Vergeef me als u nog niet wist dat die twee toch éen man zijn.

In zijn roman Life of Pi maakt Yann Martel op het laatst nog zo’n enorme draai, dat ik het boek daardoor niet gauw zal herlezen. Hoe aardig het boek verder ook was.

Maar goed, dan blijkt Martel nog een aantal andere boeken geschreven te hebben. Die eveneens een push krijgen door het succes van Pi. Kan ik toch genieten van zijn schrijfkracht zonder daartoe weer een al bekend pad af te moeten lopen.

En dit is zonder meer een fantastisch geschreven boek, door de zeldzaam levendige beschrijving van hoe het is om als jongetje op te groeien. In het begin althans. Maar dan neemt het plot een opmerkelijke wending, en aan het slot wordt diezelfde onmogelijke wending onder vreselijke omstandigheden weer teruggedraaid.

Dan maakt het ineens niet meer uit hoe goed Martel schrijven kan.

Misschien moet ik die cruciale plotwendingen opvatten als een allegorie, waarmee dit boek dan wel heel uitdrukkelijk zijn best doet literatuur te zijn. Maar daarvoor maakt Martel toch niet genoeg van het gegeven.

Sterker nog, dat hij zijn hoofdpersoon eerst van jongen op magische wijze in een vrouw verandert, is éen ding. Daar valt mee te leven, al leest het boek als veel minder authentiek daarna. Maar dat die vrouw later na een verkrachting weer man wordt, vind ik van zo een plomp effectbejag dat dit het hele boek verpest.

Yann Martel, Zelf
336 pagina’s
Uitgeverij Prometheus, 2004
Vertaling van: Self, 1996