Art and Technics ~ Lewis Mumford

Lewis Mumford [1895 – 1975] hield begin jaren vijftig zes lezingen over kunst en technologie, aan de Columbia University in New York. En die lezingen zijn misschien wel te zien als een goede introductie tot zijn hoofdwerken, als de boeken Technics and Civilization [1934], of de twee delen Myth of the Machine [1967 en 1970]. Zo geeft Mumford een beknopt overzicht van hoe massaproductie ontstaan kon — en daarmee arbeidsorganisatie — en waar die dan toe leidde.

Prettig is dat Mumford zich in de lezingen een onbeschroomd moralist toonde. Want, er was duidelijk iets aan het mis gaan in de relatie tussen de mens en de techniek. Die stond hem niet alleen langer ten dienste. Technologie vormde ook het gedrag van iedereen — en meestal niet ten goede.

Met de blik van nu valt me op hoe ontstellend bedekt Mumford zich uitsprak over ontwikkelingen als de beginnende wapenwedloop. Hij noemde deze namelijk niet, terwijl de Sovjet-Unie toch even daarvoor de eerste eigen atoombom had getest.

Toch ken ik uit andere boeken zijn afkeuring van het militarisme.

Dus bleef hij aan de veilig abstracte kant in zijn schildering van de gevaren van het gebrek aan controle op technologie. Mumford had het er ook over kunnen hebben hoeveel doden het autorijden opleverde, bij wijze van spreken. Of het gevaar van losliggende stroomdraden, in huis.

Bovendien waren de lezingen vooral bedoeld om te worden voorgedragen, waardoor er nogal wat herhaling in voorkomt, en retoriek. En dit maakte al met al dat ik wat te veel voor mij nieuwe inhoud miste.

Lewis Mumford, Art and Technics
With a new introduction by Casey Nelson Blake
162 pagina’s
Columbia University Press 2000, oorspronkelijk 1952

Sidewalk Critic ~ Lewis Mumford

Lewis Mumford [1895 – 1990] was een Amerikaanse cultuurhistoricus. Hij heeft met zijn boeken over wetenschap en techniek nogal wat invloed heeft gehad op mijn vorming — vooral door zijn nadruk op de menselijke aspecten van elke ontwikkeling.

Mumford heeft ook veel geschreven over stedenbouw, en architectuur. Daarvan had ik wel wat meegekregen, alleen lang alles niet. Zo schreef hij in de jaren twintig van de twintigste eeuw al griezelig voorspellend welke funeste invloed de auto zou krijgen op hoe steden eruit zien. Maar dat hij bijvoorbeeld criticus was geweest voor de New Yorker, en ander journalistiek werk had verricht, was me alleen uit de overlevering bekend.

Nu ja, toen ik stevig in Mumford was, moest het ook nog jaren duren voor dit boek verscheen.

Omdat deze bundel nu verramsjt wordt in de VS wakkerde mijn belangstelling voor deze denker weer even aan. Om bij het lezen eigenlijk nooit echt op te laaien. Het is aardig om te weten dat een tijdschrift in de jaren dertig een architectuurcriticus kon hebben, die flanerend door de stad gewoon beschreef wat hij daar zag aan nieuws. Maar mijn kennis van New York is niet zo groot, dat ik het zonder foto’s stellen kan bij wat Mumford waarnam. Vrijwel elk van diens columns vroeg om illustratie vanuit Google Earth, of anderen bronnen online.

Waarop ik uiteindelijk alleen nog ging bekijken waar Mumford het meest kritisch over was — om dan vaak te zien dat de wereld er daar allang weer anders bij lag.

Dit boek biedt wel een goed voorbeeld van hoe architectuurkritiek bedreven zou moeten worden. Simpelweg door uit te gaan van een menselijke maat. Wonderbaarlijk hoeveel gebouwen, of publieke ruimten, dan al niet voldoen. Maar waren het TV-uitzendingen geweest die Mumford gemaakt had, was ik een fan geweest. Had hij geschreven over een stad waarvan ik wel een duidelijke innerlijke plattegrond heb, waren zijn woorden aanmerkelijk beter aangeslagen.

Slechts tekst te zien krijgen, is soms niet genoeg — ook al werd er een katern foto’s opgenomen in het boek.

Lewis Mumford, Sidewalk Critic
Lewis Mumford’s Writings on New York
edited by Robert Wojtowicz
280 pagina’s
Princeton Architectural Press, 2000