Being Wrong ~ Kathryn Schulz
Hoe we de wereld bekijken, wordt voor een groot deel bepaald door het toeval. Onze politieke overtuiging is vaak geen andere dan die van onze ouders. En of we religieus zijn of niet, komt ook al door opvoeding.
Het punt is alleen wel dat we zulke denkkaders maar slecht herkennen als toevallig, zo niet willekeurig. De wereld wordt bevolkt door lieden die zeker zijn dat hun God de enige is, of hun manier van leven de beste. En de geschiedenis is weinig meer dan een illustratie van wat er gebeurt als de ene groep mensen aan anderen hun waarheid oplegt.
De Amerikaanse journaliste Kathryn Schultz verkent in Being Wrong wat maakt dat wij zo zeker zijn dat sommige van onze overtuigingen wel de waarheid moeten zijn.
Ook bekijkt ze hoe het omgekeerd werkt. En waarom het zo vreselijk aanvoelt om een fout te maken. Laat staan om die publiekelijk te erkennen.
En dat leverde een prettig leesbaar boek op, om de anekdotes vooral, dat soms heel goed algemene mechanismen kan verklaren. Achteraf. Waarom wachten de Zwitsers bijvoorbeeld tot 1971 voor ze, als éen der laatste landen in de wereld, het vrouwenstemrecht invoerden?
Een standaardantwoord daarbij was dan altijd dat de vrouw al invloed had via het gezin; en haar stem zo wel degelijk meetelde. Maar zo’n antwoord gaat er vanuit dat iedereen tot een gezin behoort, en alleen dat mensbeeld is al weer zo’n kader dat het denken stuurt.
Schulz merkt dat overigens niet op, van dat de nadruk op het gezin ook een wereldbeeld kleurt. Voor haar spreekt allereerst vanzelf dat vrouwen het stemrecht onthouden verkeerd is. Haar aanname luidt daarmee dat iedereen moet kunnen stemmen in een democratie — en hoewel de mensheid nog geen leefbaarder systeem heeft uitgevonden dan de democratie, is die toch niet foutloos.
Bijvoorbeeld omdat de meeste mensen niet anders stemmen dan hun ouders.
En hoewel Kathryn Schulz wel aandacht biedt aan systeemfouten, en zelfs in een bijzin opnoemt wat de zo democratische VS allemaal aan schanddaden goedkeurde, groef ze daarin te zelden heel diep. Dat vond ik jammer.
Dit boek eindigt overigens prettig Amerikaans, want optimistisch. Zonder fouten geen vooruitgang heet het dan, waarmee Schulz min of meer de lijn volgt van Tim Hartford in Adapt. En hoewel dat ongetwijfeld waar is, blijft er toch ook dat andere mechanisme spelen. Fouten maken, blijft pijnlijk.
Al was het maar omdat we allemaal een bepaald beeld hebben van onszelf, en een fout daar zo vervelend afbreuk aan doet.
RSS feeds