Diary | 1957-1958-1959
Witold Gombrowicz
Onmogelijk te beantwoorden met de vertaling van Gombrowicz’ dagboeken is de simpele vraag hoe zijn Pools precies was. Klinkt dat zo afgemeten als ik denk?
En, veranderde de taal door de Duitse bezetting en de Russische overheersing in Polen, en ging Gombrowicz ook door zijn ballingschap afwijken van de norm?
Want onbenoemd in de dagboeken lijkt me nu net dat. Witold Gombrowicz bleef in het Pools schrijven en publiceren, zonder dat daar een afzet voor te vinden was. Voordat buitenlanders gingen beseffen dat hij een opvallend auteur was, moet hij decennia werkelijk nauwelijks lezers hebben gehad.
Toch bleef het al die tijd vanzelf spreken dat schrijven belangrijk was, en dat hij in het Pools moest publiceren.
Al bieden de dagboeken ook aardige passages over de moeite die hij deed om de roman Ferdydurke naar het Spaans te vertalen — collectief in een café. Of over de ontroering die hem overvalt, als hij voor het eerst Argentijnen ontmoet die hem gelezen hebben, en dit dan voornamelijk tieners blijken te zijn.
Dus wegen er voor mij twee zaken mee bij het lezen. Dat iemand overtuigd is dat er geschreven móet worden, lijkt me heel goed te billijken. Ik herken die reflex. Maar kieskeurig ben ik bijvoorbeeld nauwelijks over de taal. Alle talen die ik aardig in mijn macht heb, bieden voordelen en nadelen.
Het Nederlands heeft als voornaamste pré dat ik er zeer in geoefend ben — wat ook het grootste nadeel is. Sjablonen liggen onbewust klaar. Voor het Fries geldt dat die taal zo weinig gelezen wordt, dat die een enorme vrijheid biedt voor experimenten. Omgekeerd heeft het Engels verreweg het grootste bereik, wat soms nu net belangrijk is; zelfs de niche-groepen met een heel gerichte belangstelling zijn er groot.
Misschien is de positie van Gombrowicz van voor zijn succes te vergelijken wel wat te vergelijken met die van een hedendaagse schrijver van het Fries, die ook amper lezers trekt.
De parallel zou goed verklaren waarom zijn polemiek zo fel was. Hoe kleiner het wereldje en de belangen, hoe groter de onderlinge strijd. De vergelijking met Gombrowicz maakt evenwel ook duidelijk dat hij niet zeurde over de problemen die zijn keuzes opleverden.
[ lees al mijn gedachten over Gombrowicz’ dagboeken hier ]
[x]#10421 fan zaterdag 27 oktober 2012 @ 11:36:49
