it is dochs oars, sûnt 2001

The Savage Detectives
Roberto Bolaño

De postume roman 2666 was het eerste boek dat ik las van Roberto Bolaño. Daardoor was het me onmogelijk om te zien hoe dit onvoltooide werk zich verhield tot de rest van zijn oeuvre. Ik kon het slechts vergelijken met de rest van wat ik aan literatuur gelezen heb. En in die zin ontbrak er dan iets aan het boek dat het samenhield.

Mede om commentaar van lezers doe ik daarom een hernieuwde poging om iets meer van Roberto Bolaño te lezen. Daartoe is de roman Los detectives salvajes verkozen. Een boek waarvan ik helemaal niets weet; of niet meer dan wat er aan samenvatting op het kaft staat, van de Engelse vertaling in mijn bezit.

Opnieuw zou het gaan om een speurtocht gaan naar een verdwijnen schrijver.

Tja.

[ volg al mijn ideeën over The Savage Detectives hier ]

The Savage Detectives | I
Roberto Bolaño

Het een nare ontdekking noemen, is een groot woord. Maar The Savage Detectives vond ik al vanaf de eerste pagina’s een prettiger roman dan 2666.

Al ben ik pas op een vijfde nu, van de 577 pagina’s.

Bolaño doet in het eerste deel van drie in deze roman overigens niet meer dan een kring van jonge dichters schetsen, en hoe die zich bewegen door de miljoenenstad Mexico City.

De lezer krijgt daarbij alles te zie door de ogen van ‘dichter García Madera’, in wat aanvankelijk dagboekachtige passages lijken, maar zich al gauw ontpopt tot een gewone roman, over jonge mensen.

En dan gaat het me niet over dat onderwerp, waarom dit boek me meteen al meer aansprak dan 2666. Deze roman lijkt gewoon beter te zijn geschreven; meer afgewogen te zijn.

Al hoeft dit allemaal nog niets te zeggen. Over 2666 kan nu net worden gezegd dat geen enkel deel representatief is voor het geheel. Voor The Savage Detectives kan dat even goed gelden. Alleen weet ik dat pas achteraf.

[ volg al mijn ideeën over The Savage Detectives hier ]

The Savage Detectives | II t/m blz 249
Roberto Bolaño

Mijn tevredenheid over dit boek, vorige week, was inderdaad te vroeg uitgesproken. In het tweede boekdeel van de drie in deze roman doet Bolaño namelijk iets heel vervelends.

In plaats éen stem te gebruiken, komt er na enkele pagina’s steeds een ander aan het woord. Soms is dat dan iemand die de lezer in het eerste boekdeel heeft leren kennen. Soms is dat een heel nieuw personage. Omdat de handeling zich namelijk niet meer alleen in 1976 afspeelt, maar ook opschuift in de tijd — tot aan 1996 aan toe.

Verder verplaatst de handeling zich uit Mexico City naar onder meer Parijs.

En dan vind ik het geen probleem dat de lezer het eigenlijke verhaal zelf moet reconstrueren, uit de stukjes die de verschillende stemmen aandragen.

Mij vermoeide het boek. Er is iets te gekunstelds aan.

In principe zou elke andere stem een eigen manier van uitdrukken moeten hebben; zoals elk mens verschilt in hoe hij of zij praat. Dit gebeurt alleen niet, of amper — al kan de vertaling daar debet aan zijn. De verschillen tussen de verschillende stemmen zijn daarom te klein, de mensen aan het woord zijn te makkelijk inwisselbaar. Onderscheid komt slechts voort uit wat ze te vertellen hebben.

[ volg al mijn ideeën over The Savage Detectives hier ]

The Savage Detectives | II t/m blz 400
Roberto Bolaño

Eens te meer is gebleken dat dit formaat werkt, voor mij. Zonder de zelfopgelegde plicht om hier wekelijks iets te melden over een dik boek, had ik The Savage Detectives allang terzijde gelegd, als zijnde nodeloos lang.

Deze roman boeit niet echt, om dezelfde redenen als vorige week al gememoreerd. Bolaño voert in het tweede deel telkens na enkele pagina’s weer een nieuwe stem op. Deze verschilt in toon en spreekstijl te weinig van de voorafgaande stemmen om werkelijk een verschil te maken. Toch begint telkens een nieuw verhaal, dat meestal geen verband heeft met wat vooraf ging. Al dat maakt dat een leesroes onmogelijk is.

Bovendien zou ik, om elk van die verhalen recht te doen, er hoogstens éen per dag horen te lezen. Alleen ontberen ze dat niveau dan weer.

En ondertussen is het metaverhaal dat al die losse stemmen vertellen ook niet vreselijk intrigerend. Er wordt onder meer een portret geschetst van de Chileense dichter Arturo Belano; in wie een alter ego van de auteur kan worden vermoed.

Enfin, nog een week ploeteren. Het derde deel schijnt wel weer leesbaar te zijn.

[ volg al mijn ideeën over The Savage Detectives hier ]

The Savage Detectives | II t/m blz 523
Roberto Bolaño

Er waren verschillende redenen waarom het me niet lukte om de vereiste 125 pagina’s uit deze roman de afgelopen week te lezen. Het is vakantietijd; wat de dagen minder structuur geeft. De Ronde van Frankrijk had toevallig ditmaal wel enkele etappes die aardig waren om te bekijken. En het lezen was domweg nog altijd huiswerk.

Het tweede deel in deze roman biedt tientallen verhalen, van telkens verschillende stemmen, die slechts af en toe direct bijdragen aan het grote verhaal van het boek.

Over die opzet is vast veel te zeggen, maar ik heb al twee keer eerder gemeld dat die voor mij niet werkt, want een te vervelend boek oplevert.

Nu goed, dan bracht deze ronde wel een aardige passage over een literatuurwetenschapper die de Mexicaanse dichtersgroep gaat onderzoeken, en dan meteen alles beter weet dan de direct betrokkenen.

Ik bleef het idee houden om materiaal te lezen dat aan een roman ten grond lag — aantekeningen voorgezet te krijgen, die iemand in de loop van jaren maakte in de hoop nog eens een boek te schrijven.

[ volg al mijn ideeën over The Savage Detectives hier ]

The Savage Detectives | III
Roberto Bolaño

Het korte derde deel in The Savage Detectives sloot rechtstreeks aan op het eerste. En tezamen maakten zij deze roman tot een boek dat een memorabel boek had kunnen zijn, ware er niet dat lange tweede deel daar tussenin geweest.

De vernieuwing daarin is namelijk niet altijd verbetering.

Wellicht dat het tweede deel, met al die verschillende stemmen, wel had gewerkt als ik dat niet als boek had gelezen, maar als film had bekeken. Dan had het gebrek aan introductie van weer een nieuwe stem niet gestoord. Een tussenbeeld met de nieuwe locatie, en het jaartal had dan ook werkelijk volstaan. En dat hoofd vervolgens pratend in beeld had een veel duidelijker verschil gemaakt met al die eerdere hoofden dan Bolaño in tekst is gelukt — of ik als lezer aankon.

Ondertussen is me duidelijk geworden dat boeken als deze voor mij zowiezo niet te begrijpen zijn. Om de ernst te snappen waarmee de dichters in deze roman over poëzie praten, moeten gedichten zo veel meer kracht hebben dan ze in Nederland wordt toegedacht. Hier is een vers allang geen wapen meer.

Hier wordt een tekst pas interessant, en door velen overgeïnterpreteerd, als die van een man is die net daarvoor een kleine tachtig mensen heeft omgebracht.

In Zuid-Amerika werden de afgelopen decennia sommige schrijvers wel als staatsgevaarlijk gezien, enkel om hun woorden. omdat anderen daar van konden gaan nadenken.

Boeklogje volgt ergens volgende week.

[ volg al mijn ideeën over The Savage Detectives hier ]

The Savage Detectives | oordeel
Roberto Bolaño

[…] Bolaño komt uit Chili, en leefde een tijd in Mexico. En in al die Latijns-Amerikaanse landen, met hun vaak zo weinig democratische regimes, heeft het schrijven zo veel meer betekenis dan het in Europa krijgen kan.

Toen Bolaño zich als dichter weerde in Mexico-stad, was het hem en zijn metgezellen vaak te doen om de optredens van andere, gezagsgetrouwe dichters te verstoren. Fout aan die anderen was bijvoorbeeld alleen al dat zij geld aannamen van het regime. Dus was het gerechtvaardigd om eigen gedichten te declameren als zo iemand spreken wilde.

In Nederland wordt nog steeds met grote opwinding verteld dat de ene dichter een andere weleens een klap heeft gegeven, in het publiek, ergens op een avond in de jaren zestig. Het is zo’n onvergelijkbaar andere wereld. […]

boeklog 4 viii 2011