Bang Nederland ~ Jan Willem Duyvendak Ewald Engelen Ido de Haan
Vijf jaar wachten om een politiek pamflet te lezen. Dat lijkt me de juiste termijn. De opwinding van dat moment is gesleten. En de politici waarover het gaat zijn dan vaak weg.
Hoofdrolspelers van toen als Bos en Balkenende zijn inmiddels goed betaalde consultants — daarmee benadrukkend dat er wel erg veel kringen zijn tegenwoordig waar het gaat om wie je kent, niet wat je kent.
Slechts de vaak in dit boek genoemde Geert Wilders is nog actief. Maar dat is hij dan ook al sinds begin jaren negentig. Ondanks al zijn grillen werd hij een baken van stabiliteit in de politiek. Wilders blijft nu eenmaal een wandelende paradox. De man werkte zijn hele loopbaan lang slechts in Den Haag, en doet nog altijd of hij er niet bijhoort daar. Komt er mee weg ook.
Kern van Het bange Nederland is dat onze elite onzeker is. Om hun leuke positietjes vooral. Dus willen deze mensen belangrijker lijken dan ze zijn. En dit lukt heel aardig door de bevolking telkens angst aan te praten. Dan lijken ze nodig. Dan kunnen ze krachtdadig doen.
De hoogleraren Duyvendak (sociologie) en De Haan (geschiedenis) en de onderzoeker Engelen keren zich daarbij vooral tegen ‘de greep van het klamme nationalisme’. De toon in het debat over de samenleving is niet goed, en moet anders. Er dient met een open blik naar de internationale economie te worden gekeken.
De geleerden zijn vooral tegen gekant dat de populisten het debat zo domineren dat we blind worden voor allerlei ontwikkelingen buiten Nederland.
Ze waren aan de late kant met deze constatering. Eén van de eerste rode draden op boeklog in 2005 al was mijn spot met alle pogingen om de idee Nederland ineens te verheiligen.
Bovendien lijken de strubbelingen van toen inmiddels op verwende ruzietjes uit een land dat niet wist hoe goed het er was.
Terwijl dit boek nog geschreven werd brak er een financiële crisis uit. Waarop schandaal na schandaal na schandaal liet zien dat nogal wat leden uit onze elite op geen enkel vlak te vertrouwen zijn. Eigenbelang ging hen vele malen boven algemeen belang. Honderden miljarden zijn verdwenen, en de schade wordt niet op de daders verhaald maar op ons allen.
Nooit sinds de Tweede Wereldoorlog zal het vertrouwen in politici en alle andere boven ons gestelde bestuurders lager hebben gelegen.
Nooit is sinds de Koude Oorlog de onzekerheid over wat de toekomst brengt groter geweest dan nu.
Alle wijsheden van economen bleken niets waard te zijn. Onbarmhartig is bovendien duidelijk geworden dat politici zonder enige visie wat deden, en bankers straffeloos overal mee wegkomen.
Maar nog altijd wordt via dezelfde mechanismen geprobeerd om greep te houden op de bevolking. Dreigen met bezuinigingen, en vergelijkbare ingrepen, werkt daarbij heel goed. Hoewel er in de praktijk nog altijd nauwelijks bezuinigd is.
Het bange Nederland is er nu nog om te prijzen dat in het boek werd aangeduid hoe belachelijk beperkt de kennis of het analytisch vermogen van bestuurlijk Nederland is. Punt blijft wel dat vergelijkbare conclusies zelfs op boeklog al tientallen malen langs kwamen.
RSS feeds