Klimaatactivist in de politiek ~ Wijnand Duyvendak
Er staat amper iets in dit boek over de zaak waardoor Wijnand Duyvendak de afgelopen weken plots in opspraak kwam. En dat is om meer dan éen reden jammer.
Duyvendak was sinds 2002 onder meer woordvoerder milieu namens GroenLinks in het Nederlandse parlement. Daarvoor was hij directeur van de Vereniging Milieudefensie. En nog daar weer voor weerde hij zich actief tegen alles. Daarbij was het weleens nodig de wet te overtreden.
Tot zijn chagrijn merkte Duyvendak de laatste tijd dat het milieu geen onderwerp is voor de kabinetten onder CDA-premier Balkenende. Evenmin kwam er iets goeds van oude strijdmakkers bij het PvdA, omdat deze partij thans mede de regeringsmacht heeft. Dus besloot Duyvendak een vlammend milieupamflet te schrijven tegen de laksheid van de regering. En dit pamflet kleedde hij aan met wat persoonlijke ontboezemingen; als om te verduidelijken waarom het onderwerp voor hem wel belangrijk is — en daarmee ook voor ons.
Alleen is dit boek nog helemaal het truttige werkstuk van een Nederlands Kamerlid — dat de huidige partijen aan de macht wel kapittelt om beloften die ze niet nakomen, maar tegelijk niet te diep wil ingaan op de bestuurlijke rot. GroenLinks zou ooit nog eens kunnen gaan regeren. Daarom kon hij nu maar beter geen vijanden maken, door namen te noemen, of partijen te laken.
De verwijten die Duyvendak maakt zijn weliswaar terecht, maar blijven ook zo algemeen van aard dat ze net de kracht hebben van een trillend geheven wijsvingertje.
Het kabinet Balkenende-IV schuift vooral door naar Europa. Uit Brussel moet het beleid komen dat de Nederlandse doelen haalbaar moet maken. De Europese Unie moet zorgen voor schonere auto’s en zuiniger apparaten, door met strengere voorschriften te komen. [125]
Duyvendak moet nodig Machiavelli eens lezen, of desnoods Ankersmit; al is die tegenwoordig VVD. Natuurlijk zullen machthebbers voorkomen dat zij de schuld kunnen krijgen van impopulaire maatregelen. Merkwaardig dat een Kamerlid en beroepsactivist dit niet lijkt te beseffen; dat hij blind is voor het verschijnsel hoezeer de EU altijd als schaamlap wordt gebruikt door Nederlandse kabinetten. De hele Europese Unie is het perfecte excuus om impopulaire besluiten door te voeren — of om nuttig ingrijpen na te laten.
Wie kan het zelfbenoemde slachtoffer van zo’n ongrijpbare macht ooit wat verwijten?
Als Duyvendak eens wat beter leerde begrijpen hoe macht echt werkt, dan zou hij zijn eigen boodschap ook wat effectiever kunnen verspreiden. Want, hoe begrijpelijk alle waarschuwingen ook zijn dat het mis gaat met het milieu, GroenLinks komt zo zelden verder dan mij zuur van alles te verwijten. Terwijl het probleem echt niet bij mij, of welk privé-persoon dan ook ligt.
Het is zo’n verschrikkelijk naïef boek, dit. Zo ziet Duyvendak wel dat veel GroenLinks-stemmers erg graag vliegen — omdat het doorgaans jonge hoogopgeleide mensen zijn die veel te besteden hebben. Tegelijk lijkt hij niet te begrijpen dat het stemmen op een groene partij in deze tijd ook als het kopen van een aflaat is, voor iedereen die zich schuldig voelt over waar zijn consumptie toe leidt. Zelfs Al Gore zit in de handel van aflaten — hij heeft volop kooldioxidecompensatie te koop.
Emoties en schuldgevoelens zijn aanmerkelijker slimmer te bespelen dan Duyvendak beseft.
Waarschijnlijk ben ik te cynisch, en is Duyvendak hoogstens een wat kinderlijke onnozelheid te verwijten, maar dit boek pakt uit als een nogal eenzijdig milieutractaat. Uiteindelijk wordt mij er toch te zeer alleen in geklaagd. Bovendien geloof ik hem soms domweg niet. Een week lang alle diametraal tegengestelde meningen lezen op Climate Debate Daily, is informatiever dan dit boek.
Wijnand Duyvendak noemde zichzelf om een heel andere reden naïef — doordat hij onderschatte hoe gevoelig onthullingen uit zijn activistenverleden zouden uitpakken. Daardoor laaide nogal wat protest op tegen zijn handelen toen. Daardoor trad hij uiteindelijk als Kamerlid terug. Maar door te verklappen dat hij ooit heeft ingebroken bij het ministerie van Economische Zaken heeft hij wel een andere discussie geopend.
Hoe ver mag iemand gaan voor zijn idealen?
Als machthebbers hun macht misbruiken?
Het is misschien wel het oudste probleem uit de politieke theorie. In die zin is het jammer dat Duyvendak zich met dit boek niet mengt in de discussie die hij zelf heeft opgeroepen. Want, er is een tirannie die anders moet; en toevallig zijn wij die tirannie voor een deel wel zelf.
RSS feeds