Ask the Dust | Vraag het aan het stof ~ John Fante

Blasé was ik op mijn zestiende als lezer al. Het meeste wat me toen onder ogen kwam passeerde zonder iets te doen. Vandaar dat de schaarse uitzonderingen op deze regel mij nog altijd bijstaan.

En daardoor horen de Amerikaanse auteurs J.D. Salinger en John Fante voor mij voor eeuwig bij elkaar. Van Salinger las ik Catcher in the Rye op precies de juiste leeftijd. En van Fante maakte Ask the Dust evenzeer grote indruk, een jaar of wat later.

Beide boeken horen voor mij zó bij een tijdperk in mijn leven dat inmiddels al even achter me ligt, dat ik grote schroom had die boeken te herlezen. Beide romans hebben een nogal jonge man als hoofdpersoon bovendien.

Tegelijk laat de recente aankondiging dat van Salinger postuum nog vijf boeken zullen verschijnen, vanaf 2015, me betrekkelijk koud. Dit komt toch ook weer doordat ik Salinger en Fante zo als gelijken zie. Daar valt volgens mij na hun zo sterke begin als auteur verder weinig van te verwachten.

Een drogreden, ik weet het. Toch, wie begrijpt zichzelf altijd?

Salinger zocht het kluizenaarschap op, en wilde na het begin van de jaren zestig vooral met rust gelaten worden.

Fante ging voor de filmindustrie schrijven, werd dik en kreeg suikerziekte. Zijn boeken deden verder nooit zo veel. Tot een andere cultschrijver, genaamd Charles Bukowski, Ask the Dust ontdekte in een bibliotheek, Fante tot zijn persoonlijke God uitriep om zijn levende taal, en diens werk begon te promoten.

Maar alle boeken die na Ask the Dust uitkwamen, ontberen simpelweg dat beetje extra om ze bijzonder te maken. Geen vonk is er die bij het lezen overspringt.

Wat me indertijd dan weer niets zei was dat H.L. Mencken voor John Fante was wat Fante voor Bukowski zou worden. Terwijl ik in 1990 nota bene een ‘Meulenhoff Literair Moment’ kocht, om eindelijk het boek te hebben, ‘met informatie over de auteur’, waarin brieven zijn opgenomen die Fante aan Mencken schreef.

H.L. Mencken zou pas zo veel later in mijn leven betekenis krijgen. En daarbij speelde geen tel een rol dat hij ooit redacteur was van een invloedrijk literair tijdschrift — American Mercury — waarin John Fante debuteerde.

Ook in Ask the Dust komt Mencken voor, zo bleek me, toen ik toch eens een hoofdstuk probeerde. Althans, in deze roman heet de tijdschriftredacteur J.C. Hackmuth. En deze man is inderdaad ook gewoon als God in het boek. Zelfs al schreef hij telkens briefjes terug van een enkele alinea op de ellenlange epistels van de hoofdpersoon Arturo Bandini.

Maar juist als Bandini niet meer weet waar hij het zoeken moet van geldgebrek is er een deus-ex-machina. Hackmuth meldt hem een brief die Bandini stuurde als kort verhaal te zullen publiceren, door er de kop en de staart af te hakken. Bijgesloten komt een cheque mee voor 175 dollar.

Ask the Dust is een roman over het leven van een would-be schrijver, op een goedkope kamer in Los Angeles. Tijdens de grote crisis van de jaren dertig, moet daar dan tegenwoordig als tijdsaanduiding bij.

Zijn directe omgeving is nogal onverschillig over zijn pogingen iets in de letteren te worden.

Ask the Dust is ook een roman over de liefde van Arturo Bandini — het alter ego van de auteur in veel van diens boeken — voor het Mexicaanse dienstertje Camilla Lopez. Die hem niet echt ziet staan, maar wel gebruikt als haar dit zo uitkomt, omdat zij verliefd is op een barman. Sam. En deze ziet haar op zijn beurt dan weer niet zitten.

Indertijd zal bij mijn grote appreciatie van de roman zeker meegespeeld hebben dat ik dat nogal wat vond, die liefde van Arturo voor de schone Camilla, en de broeierige scènes die het aantrekken en afstoten van die twee beschreven. Toen wist ik ook nog niet wat Vonnegut vond over boeken met liefde als thema.

En het was ook niet zo dat Ask the Dust me nu teleurstelde. De roman heeft iets prettig roezigs — ik zie heel goed waardoor het boek ooit zo veel indruk maakte.

Arturo Bandini is me alleen iets té perfect als mens. Het is alsof Fante, omdat hij over zichzelf schreef, zijn hoofdpersoon niet feilbaar wenste te maken. Zo krijgt Arturo Bandini in de loop van het boek als vanzelfsprekend steeds meer succes als schrijver — wat direct aan zijn inkomen te merken is.

En vanzelfsprekend kon het mislukken van de liefde tussen Arturo en Camilla daarom niet aan hem liggen — de vrouw in het verhaal werd me wat te makkelijk eenzijdig weggezet.

John Fante, Ask the Dust
with a Preface by Charles Bukowski
174 pagina’s
Ecco 2002, oorspronkelijk 1939
 
John Fante, Vraag het aan het stof
208 pagina’s
Meulenhoff, 1990
Vertaling door Mea Flothuis van Ask the Dust, 1939

Dreams From Bunker Hill ~ John Fante

Wie las ik als zeventien-, achttienjarige, die nu nog probleemloos tot de literatuur gerekend mag worden? Toen het verplichte lezen voor de lijst achter me lag, en ik toch die honger had naar boeken? Ik herinner die tijd er als éen met veel SF. En éen van mannelijke schrijvers vooral. Variërend van Poe tot Lovecraft, vele humoristen ook, en van Bukowski tot Fante.

Charles Bukowski noemde John Fante [1909 – 1983] zijn literaire peetvader. Zonder deze aanmoediging van de éen was ik nooit aan de ander begonnen. Zo bekend is Fante niet. Al werd dan een literair blad in Nederland niet geheel toevallig Bunker Hill genoemd.

En dan moet gezegd worden dat Fante’s roman Ask the Dust indertijd grote indruk maakte. Voor het eerst sinds J.D. Salinger’s The Catcher in the Rye was er weer eens boek dat meer leek te bieden dan enkel wat leesplezier. De jonge hoofdpersoon leefde voor me. Zijn ambitie en hoop hadden de mijne kunnen zijn. Bij wijze van spreken, natuurlijk.

Mijn exemplaar van de Nederlandse vertaling Vraag het aan het stof dateert uit 1990 — hoewel ik de eerste druk uit 1985 toen al gelezen had. En dit gegeven hoort ook bij die tijd. Ik was begonnen om alle boeken te kopen die ooit indruk hadden gemaakt, en om grotere bibliotheken te bezoeken dan mijn geboortedorp bood.

Vervolgens duurde het toch zeker twintig jaar voor ik me weer eens voor Fante interesseerde. Om dan te ontdekken dat er postuum allerlei boeken van hem uitgekomen waren, en dat hij ook op latere leeftijd nog eens nieuw werk had gemaakt.

Onder dit nieuwe werk was deze roman, Dreams from Bunker Hill. In 1982 door een inmiddels blinde, en bijna dode John Fante gedicteerd aan zijn vrouw. Maar wel een boek met dezelfde hoofdpersoon als Ask the Dust. Arturo Bandini. De jonge schrijver die in achtergrond, ambitie, en onvermogen zo leek op John Fante zelf.

En alleen daarom al wilde ik aanvankelijk niets van deze roman weten. Die leek me te veel op het uitmelken van een oud succes. Door iemand dan nog die sindsdien weinig geluk had gehad.

De ook weer verkrijgbare roman The Road to Los Angeles intrigeerde me dan weer wel, omdat die geschreven was in 1933. Al had ook die Arturo Bandini als hoofdpersoon. Maar dat boek maakte bij het lezen geen bijzondere indruk, dus kon Dreams from Bunker Hill helemaal wel wachten.

Tot nu dan dus.

En tja, dan viel de roman me niet mee. Al is die zeer vlot opgezet, duren de vele episodes uit Arturo Bandini’s leven als twintiger telkens maar even, en is het boek bijvoorbeeld openlijker in de sexueel getinte passages dan in de jaren dertig kon. Dreams From Bunker Hill is een zeer vlot te lezen verhaal, over een beginnend schrijver die even in de filmindustrie beland; maar ondertussen ook nog volwassen moet worden.

Er leeft alleen nog altijd die herinnering aan dat andere boek, van zo veel eerder. De herinnering die waarschijnlijk bij voorbaat al alles aan Fante’s andere werk minder maakt.

John Fante, Dreams From Bunker Hill
141 pagina’s
Panther 1985, oorspronkelijk 1982