Book ~ Keith Houston
Alleen wie goed durft te kijken, merkt op dat hier vrijwel alles mensenwerk is. Bedacht. Van de taal die wij Nederlands noemen, tot aan de manier waarop dat Nederlands wordt gespeld. En de stilzwijgende afspraak dan om telkens een spatie te schrijven tussen woorden — dat heeft een Ierse monnik nog eens moeten bedenken — of om een zin te eindigen in een punt
In The Book van Keith Houston wordt het boek eens goed bekeken. Van werkelijk elk onderdeel daaraan werd gewogen hoe het tot stand is gekomen; van het papier, tot wat we daarop zijn gaan afdrukken, hoe inkt wordt gemaakt, en hoe boeken gebonden zijn; en wat daarin dan allemaal nog zo de ontwikkelingen waren.
Wonderbaarlijk blijkt alleen al te zijn, dat over dit alles zo enorm veel bekend is. Op die ene basale en toch cruciale vraag na dan. Wie maakten het eerste boek dat wij onmiddellijk zouden herkennen als boek?
Want zeker drieduizend jaar lang heeft de mensheid enkel schriftrollen benut om de wat langere teksten op vast te leggen.
Waren er alleen ook houtplankjes in algemeen gebruik, met was daarop, die de mensen gebruikten om snel hun aantekeningen op te schrijven. En die plankjes waren er doorgaans dan twee, met een scharnier ertussen, zodat ze makkelijk waren dicht te slaan om zo de inhoud te beschermen. Iets even open slaan om bij de inhoud te kunnen, was daarmee al heel lang in een oervorm bekend.
En ergens in de geschiedenis zijn de schriftrollen en de wasboekjes samengegaan om hét boek te vormen — alleen bestaan er enkel theorieën over waar dat dan was en wanneer.
Ik begon in The Book meteen na Paper, de geschiedenis van het papier van Mark Kurlansky. En dat was fout. Er bestond te veel overlap tussen deze beide populair-wetenschappelijke boeken. Kort op elkaar twee boeken over een vergelijkbaar onderwerp lezen, was nu eens niet verhelderend over de tekorten van beide uitgaven. Mij werd vooral duidelijk hoe iedereen elkaar napraat bij sommige onderwerpen, doordat elk dan dezelfde bronnen heeft gebruikt.
De geschiedenis van het papier valt samen met hoe dat papier dan gebruikt werd — en dat was vrij lang enkel om op te tekenen, of om boeken van te maken — terwijl ook in de geschiedenis van het boek dat papier weer vrij belangrijk is. Net als de drukpers, of hoe letters er uit zien, de methoden om illustraties te kunnen reproduceren, en bovenal de voortdurende pogingen bij dat alles om te mechaniseren, en goedkoper te kunnen produceren.
Houston is dan bijvoorbeeld goed in het miniportret. Zoals in dat van de Chinese uitvinder van het papier, of in het verhaal over Gutenberg; en hoe kort diens drukkerij slechts bestaan heeft — en dus waarom in Mainz de boekdrukkunst werd ‘uitgevonden’, en daarbij toch geen monopolie bleef daar.
Ook is Keith Houston grondiger dan Mark Kurlansky was. Hij benoemt veel meer. Bij hem wel tal van nerdige details, zoals welke formaten er in algemeen in gebruik zijn voor boeken. En zo weet ik nu eindelijk wat in de praktijk de principiële verschillen zijn tussen Linotype en Monotype, en waarom kranten voor de eerste techniek kozen en boekdrukkers voor de tweede.
Aardig zijlijntje was verder dat zulke zetmachines intern al met een rekenmachine werkten, om de spatiëring van de tekst goed te krijgen, en dat die vorm van automatisering dan weer grote indruk maakte op de man die uiteindelijk IBM zou oprichten.
En, bovenal, The Book is een erg fraaie uitgave. Een begerenswaardig object. Nog afgezien van de inhoud. Zo’n fraaie uitgave waarvan ik gehoopt heb dat er meer van zouden komen, in deze tijden van het e-boek, omdat uitgevers een stap meer zouden gaan doen om een publiek tot aanschaf te verleiden.
RSS feeds