Paper ~ Mark Kurlansky
Doorgaans lees ik pas kritieken over een boek nadat ik het zelf heb gelezen, en er een boeklogje aan wijdde. Dan hebben zulke critici naar hetzelfde gekeken als ik. En daarmee wordt zichtbaar of mij bij het lezen misschien iets ontgaan is, en of zo’n recensent nog een beetje zelfstandig denken kan.
Over Paper las ik evenwel toevallig voor het lezen al meerdere besprekingen, die bovendien allemaal wat zuurs hadden. Kurlansky was te slordig geweest in zijn research, zo klonk het bijvoorbeeld daarbij.
Dat vond ik een merkwaardig argument. Zelfs al is slordigheid niet goed te praten. De critici hadden dit boek aangezien voor iets dat het niet was.
Kijk naar het oeuvre van Mark Kurlansky, en dan valt allereerst op dat hij een schrijver is van de grote greep. Zijn boeken willen allereerst een verhaal brengen. Doorgaans door daarbij dan een geschiedenis te vertellen.
Hem lees ik ook vooral om dat totaalverhaal, en het amusement daarin aangebracht. Kan de correctheid van de details daarin me niet meteen het meeste schelen. Er staan ook wel heel veel details in zijn boeken.
Paper pakte dan zelfs uit als een wereldgeschiedenis, die millennia omspant, gecentreerd om dat ene materiaal.
Al is in het boek nog net belangrijker wat mensen precies deden met dat papier. Dus is Paper terloops ook een geschiedenis van het schrijven, en van de drukkunst. Van papierfabricage ook, zowel als de ontwikkeling van de grafisch kunst en industrie.
Dus biedt deze uitgave én een wereldgeschiedenis — want de papierfabricage komt uit China vandaan, en werd in Europa onder meer verbreid door de Islam — een techniekgeschiedenis, én een cultuurgeschiedenis ineen. Heel leesbaar opgeschreven daarbij, waardoor ik dit boek zonder enige hapering uitlas.
Mijn bewondering voor de communicatiekracht van Kurlansky is weer eens groot.
Toegegeven. Ik was ook wel doelgroep voor dit boek. Ik heb ooit stad en land afgereisd voor het beste lompenpapier om op te tekenen. En omdat ik bijvoorbeeld zelf weleens handgeschept papier heb gemaakt, kon Kurlansky me niet snel vervelen met technische details over papierfabricage.
Voornaamste weetje dat ik overhoud aan dit boek? Dat de papierfabricage pas relatief laat in Nederland plaatsvond — omdat voor de industriële vervaardiging van het materiaal traditioneel waterkracht nodig was. En snel stromend water was hier niet.
Er waren al ruim honderd jaar drukkerijen actief in de Nederlanden voor er eind 16e eeuw eindelijk ook papier werd gemaakt. De hele Zaanse papierindustrie ontstond pas na 1600 — om daarop al snel wel de hele fabricage van het materiaal structureel te versnellen.
Alleen werd daarop meteen een strijdpunt internationaal of de kwaliteit van dat Hollandse papier wel deugen kon.
En mede daarom zijn er lokale verschillen blijven bestaan in het maken van kwalitatief goed papier — goedkopere soorten, als krantenpapier zullen overal wel op dezelfde manier worden gemaakt; al schijnt er in het onze dan weer opvallend veel oud papier gerecycled te worden.
Dus zo ik iets op dat boek aan te merken zou hebben, dan toch de opmerking dat het op éen gebied nog wel wat nerdiger had gemogen. Een slothoofdstuk over wat er op het moment allemaal voor soorten papier gemaakt worden, en waar die dan allemaal hun inzet vinden, had Paper vervolmaakt.
RSS feeds