Vagina ~ Naomi Wolf
Als een schrijfster eerst moet bekennen dat ze niet lekker meer klaarkwam, en daar nu aan geholpen is — daarbij geen beschrijving schuwt ook — dan weet je als lezer eigenlijk al direct dat er nog een langdradig boek volgen zal.
Het boek Vagina van Naomi Wolf heeft een belangrijk onderwerp, waaraan een hele reeks nogal fundamentele vragen te koppelen zijn, over cultuur en samenleving. Maar zij verkoos het om eerst zelf tussen dat onderwerp en de lezer te gaan liggen.
En dan weegt behoorlijk mee dat ik slechts in mevrouw Wolf’s ideeën geïnteresseerd ben.
Ze zet een vertellerstruc in vanzelfsprekend, in de eerste hoofdstukken van het boek. Mevrouw Wolf’s eigenlijke punt is dat we nog opvallend weinig weten over de anatomie van de vrouw. Zo loopt de bedrading aan zenuwbanen bij vrijwel iedereen daaronder anders, en was dit tot voor kort onbekend — terwijl bij mannen de penis veel eenvormiger is ingericht.
En de constatering dat de hele medische wetenschap dus nog steeds in sterk versimpelde modellen denkt, uitgaande van het mannelijk geslacht, lijkt me aanklacht genoeg aan culturele blindheid om verder uit te diepen. Bijvoorbeeld omdat deze klacht ook bekend is over hart- en vaatziekten — waarbij vrouwen tot in de eeuw behandeld werden met methoden die enkel voor mannen werken.
Maar door van alles over zichzelf te bekennen, is het of Naomi Wolf de lezer allereerst naderbij wil lokken, en zo tot bondgenoot wil maken. Alleen ben ik nu net geen vrouw, wordt mijn sympathie niet automatisch opgeroepen door een intieme bekentenis.
Had een man trots zijn penis in mijn gezicht geduwd, of een treurverhaal geschreven over zijn impotentie en de zegeningen van viagra, had me dat overigens net zo zeer geërgerd. Het persoonlijke is niet per se een boeiende verbijzondering van het algemene.
Het minste dat ik van een boek verlang is dat het enige balans bezit. Die ontbrak ten enen male.
Ik dacht dus slechts: waarom behandel je de vraag niet hoe het komt dat er nog altijd zo weinig kennis is over de anatomie van de vrouw?
En door zo’n vraag dan te vermijden, en door al evenmin wat verder door te denken bij andere kwesties, schiet Vagina in alles structureel te kort. De auteur blijft het hele boek in wel heel simpele man-vrouw tegenstellingen hangen. En daardoor is Vagina uiteindelijk niet meer dan een veel te lang uitgevallen pamflet.
Zelfs de cultuurgeschiedenis wordt in enkele pagina’s afgeraffeld. Wolf legt nog net uit dat eerst ooit de vruchtbaarheid van de vrouw overal aanbeden wordt, maar dat deze cultussen toen ingewisseld zijn voor aanbeding van de man.
En voor Wolf spreekt het blijkbaar vanzelf dat de vrouw vanaf toen altijd onderdrukt is door de man. Terwijl daar toch echt meer over te zeggen valt — matriarchale culturen volop in Europa voordat daar de kerstening kwam. De merkwaardige houding van de grote monotheïstische religies tegenover het lichaam in het algemeen, en dat van vrouwen in het bijzonder, wordt genegeerd.
Dus is er wel uitgebreid aandacht voor het gegeven dat mannen vrouwen verkrachten — Wolf gaat in het bijzonder in op de psychische gevolgen van zulk sexueel misbruik. Al ging ze vervolgens vooral in het alternatieve circuit winkelen om therapeuten te vinden die zeker wisten dat er fysiek ook van alles voor eeuwig verstoord is na misbruik.
En helaas ontbreekt dan in dit hele boek elke verwijzing naar wat vrouwen elkaar aandoen. Het zijn bijvoorbeeld altijd de moeders die willen dat hun dochters besneden worden in de regio’s waar dit gebeurt — en vanzelfsprekend ontstaat die druk ergens door. Maar Wolf negeert zelfs überhaupt dat er zoiets bestaat als clitorectomie. Waar elk boek over ‘de penis’ juist wel ingaat op castratie, en de gevolgen daarvan.
Bovendien komt het nog altijd voor dat in tijden van oorlog het hele zaakje eraf gesneden wordt bij verslagen mannelijke vijanden. En dan in hun mond gepropt wordt.
Het geeft natuurlijk geen pas om tegenover elke verkrachte vrouw een dode en verminkte man in oorlogstijd te zetten. En toch riep dit boek van Naomi Wolf zo’n primitieve reactie bij me op. Wat niet gebeurd was als zij niet zo zeldzaam oppervlakkig over haar onderwerp geschreven had.
Vagina van Naomi Wolf: kutboek in het kwadraat.
RSS feeds