The Captive Mind | i-xvi, chapter I
Czesław Miłosz
Milosz begint zijn boek met twee inleidingen. Daaruit wordt onder meer duidelijk dat hij het voor niemand goed had kunnen doen met deze tekst. De Sovjet Communisten en hun aanhangers in het vrije westen waren beledigd, terwijl de anti-Communisten de aanklachten lang niet stevig genoeg vonden, en bovendien de schrijver wantrouwden. Was hij niet gewoon ook nog altijd een Marxist?
En Milosz moest inderdaad toegeven dat hij een tijd heil had verwacht van het Dialectisch Materialisme. Al speelde daar de verzachtigende omstandigheid bij dat dit was meteen nadat hij de bezettingstijd in Polen had meegemaakt, onder de Nazi’s; en alle kennis die dat hem had opgeleverd.
Maar in 1951, toen hij op de Poolse ambassade werkte in Parijs, brak hij met alles en vroeg hij Frankrijk om politiek asiel. The Captive Mind werd dat jaar geschreven. Het boek geeft onder meer aan waar hij tot dan met zijn Poolse vrienden over had gediscussieerd. Voor Milosz, als dichter, was een breekpunt bijvoorbeeld geweest dat het Sociaal Realisme ineens ook voor Polen de bepalende cultuurvorm werd.
Chapter I in het boek probeert meteen al het onmogelijke: om uit te leggen wat er voor een normaal denkend mens dan zo aantrekkelijk zou kunnen zijn om zich volledig over te geven aan een totalitaire denkvorm. Milosz gebruikt daartoe een metafoor, ontleend aan de dystopische roman Onverzadigbaarheid van Witkiewicz uit 1930 — waarin een toekomstig Polen bezet is door een Chinees-Mongolisch leger, dat dan heel de landvlakte van de Grote Oceaan tot de Baltische Golf veroverd heeft.
De horden uit het Oosten brachten ook een gelukspil mee, de pil van Murti-Bing. En wie dit medicijn nam, werd sereen en kalm. Voor hem of haar werden daarmee veel van de problemen die tot dan toe heel belangrijk hadden geleken direct totaal oppervlakkig, en oninteressant.
Niets logischer voor kunstenaars in deze geestelijke toestand om dan de Staat te gaan eren, met odes en marsen, in plaats van er een beetje onnozel kritiek op te gaan hebben in hun kunst.
[ lees al mijn gedachten over The Captive Mind van Miłosz hier ]
[x]#13531 fan maandag 11 december 2017 @ 10:29:49
