Do ist der Bahnhof ~ Annette Birschel
Er was iets merkwaardigs met dit boek. En dan doel ik onder meer op de overlap binnenin. Dezelfde argumenten worden namelijk soms wat makkelijk herhaald. Ik heb volgens mij zeker twee keer, maar misschien ook drie keer, gelezen dat Nederlandse MKB-ers op cursus leren dat ze hun schoenen moeten poetsen, willen ze zaken doen met Duitse bedrijven.
Ook was het of ik de inhoud al grotendeels kende. Toch staat nergens in dit boekje dat mevrouw Birschel ergens een column heeft; waardoor ik haar woorden al eens opgevangen zou kunnen hebben. Dit lijkt een bundeltje te zijn van al gepubliceerd werk — wat ook die herhalingen zou verklaren — maar het wordt me dus gepresenteerd als een unieke publicatie. Toch zit het daarvoor dan te slordig in elkaar, zeker in de inhoudelijk nogal zwalkende beginhoofdstukken.
En wat in een bundel nog mag, is in een monografie onvergeeflijk.
Wel is het altijd goed om het eigen land eens bekeken te zien worden door buitenlandse ogen. Wat ik normaal acht, zal dat meestal toch niet zijn. Eerder las ik daarom al eens een Portugees, een Amerikaan, en een Belg over het hedendaagse Nederland. Nog even afgezien van de buitenlanders die even kwamen buurten, maar voor wie de visite niet het hoofdonderwerp van hun boeken was.
Annette Birschel is Duitse. En ik herinner me haar uit een TV-programma op de zondagmiddag, waarin de hier gestationeerde buitenlandcorrespondenten het nieuws van de week doornamen. Heel veel verschillende correspondenten bleken dat overigens niet te zijn. Nederlanders overdrijven het belang van hun land nogal eens. Maar wereldschokkende gebeurtenissen spelen zich doorgaans toch echt elders af.
Leuk aan Duitsers is dat ze genoeg op Nederlanders lijken om grote overeenkomsten te hebben, terwijl er toch aantoonbare verschillen tussen beide landen zijn. Al heb ik de Nederlanders ook weleens horen beschrijven als ‘stiekeme Duitsers’ — als een volk dat zeker even hiërarchisch in elkaar steekt, en net zo gesteld is op Ordnung, maar daar alleen niet voor wenst uit te komen.
Het meest opvallend aan dit boekje vond ik nog de opmerkingen over Birschel’s positie als freelance-journaliste. Een paar keer geeft ze aan dat opdrachtgevers een bepaald beeld van Nederland hebben, en dat zij geen artikelen kon leveren die deze vooroordelen ontkrachten.
Tot de actualiteit vanzelf tot een bijstelling van de vooroordelen dwong.
Toch had zijzelf bijvoorbeeld al veel eerder gemerkt dat de spreekwoordelijke gastvrijheid en tolerantie hier zich niet uitstrekt tot de autoriteiten die zich met immigratie en vestiging bezighouden. Al valt mij daar over op dat zij hier verder geen conclusies uit trekt, zoals de Amerikaan Steven Stupp dat wel deed. Regels worden heilig gemaakt hier, behalve als iedereen wel weet dat ze niet te handhaven zijn. Maar dan nog komen die regels er; alsof deze daad van de bestuurderen alleen al een op zich niet te onderschatten betekenis heeft.
Op zijn best is dit daarom een aardig boekje, met observaties die pijnlijk kunnen worden als Birschel de situatie hier vergelijkt met die in Duitsland. Wij kunnen bijvoorbeeld inderdaad niet inhoudelijk en principieel discussiëren hier; het blijft eeuwig polderen.
Op zijn slechtst blijft het boek hangen in een wat luie journalistiek van het verstrooiende soort — met oppervlakkige waarnemingen over dat ene lullige koekje bij de koffie, het eeuwige broodje schuifkaas bij de lunch, die zeldzaam potsierlijke kring op verjaardagen, of de constatering dat het met de moffenhaat sinds 1988 behoorlijk minder is geworden. Vriendinnen van Birschel zijn het dan altijd met haar eens, dat was ook opvallend aan Do ist der Bahnhof.
RSS feeds