10,000 Year Explosion ~ Gregory Cochran & Henry Harpending
Stephen Jay Gould zei ooit, in een onbewaakt ogenblik waarschijnlijk, dat de mens biologisch gezien de laatste 40.000 à 50.000 jaar niet meer veranderd is. En hij was lang de enige niet die zo over de menselijke evolutie denkt. Menig doktor zal er nog verklaringen in vinden voor uw kwaaltjes, en melden dat uw lichaam voor andere taken geschapen was. Maar volgens Cochran en Harpending klopt die aanname niet helemaal. In dit boek doen zij hun uiterste best om aan te tonen hoe zeer cultuur sommige menselijke eigenschappen bevorderde boven andere; en, hoe raar dit ook klinkt, wat is natuurlijke selectie anders?
Al beginnen ze anders. De aanname dat wij onveranderd zijn gebleven sinds onze genetische Adam en Eva — die elkaar nooit gekend hebben, omdat ze 80.000 jaar na elkaar leefden — klopt alleen al niet als de grote verschillen bekeken worden tussen bijvoorbeeld eskimo’s en Hutu’s. Die gaan veel verder dan alleen hun uiterlijke verschijningsvorm.
Cochran en Harpending bieden in dit boek een beknopte cursus menselijke genoom, toegepast op genen die de verschillen bepalen tussen mensen onderling. Tegelijk herschrijven ze daarmee de geschiedenis — wat mij aanvankelijk het interessantste onderdeel van dit boek leek.
Zo is bijvoorbeeld wel bekend dat jagers/verzamelaars geen weerstand hebben tegen vele ziekten, en niet tegen alcohol kunnen. En nog zowel meer. Cochran en Harpending doen hun best om hier genetische verklaringen bij te vinden. Om uiteindelijk de these te poneren dat landbouwers lichamelijk vele voordelen kregen boven jagers-verzamelaars.
Al gaat het ook verder dan dit. Pas toen er landbouw ontstond, en mensen zich vast ergens vestigden, kregen zij ook echt bezittingen. Het loont namelijk niet om bezit te verzamelen als dit steeds weer meegezeuld moet worden, of niet zelf lopen kan. En met dat eigendom, waren er ook ineens eigendomlozen. Dus ontstonden vaste sociale structuren, met zelfs onproductieve deelnemers daarin, als de priester-kaste. En met het samenleven en handeldrijven, waardoor ziekten zich concentreerden of juist uitgewisseld werden, bleven alleen de sterkste mensen over.
De auteurs doen vervolgens veel moeite om te bewijzen dat een bepalende machtsfactor in de geschiedenis is dat volwassenen van bepaalde volkeren ineens melk leerden verdragen. Bij de meeste volkeren hebben alleen de kinderen dit vermogen. En door het ‘met melk meer macht’ werden ze me toch echt te speculatief. Zelfs al heeft deze ontwikkeling zich op verschillende plekken, onder verschillende stammen voorgedaan.
Boeiender was mij de puur genetische verklaring voor zaken die ik elke keer zie in de spiegel. Waar komen mijn blauwe ogen vandaan, bijvoorbeeld. Ergens van bij de Baltische zee in de buurt waarschijnlijk, en hup met de Vandalen mee plunderend Europa door.
Dit boek is goed om uit te leggen hoe snel éen kleine genetisch verandering zich verspreiden kan, en wat daarbij dan de voorwaarden zijn.
Maar dit boek had nog wel wat eindredactie mogen gebruiken. Voorbeelden worden herhaald; wat me al verteld werd, komt nogal eens terug.
Verder vond ik het jammer dat de auteurs geen antwoord geven op niet-historische vragen, als wat de betekenis voor het genoom is, en daarmee de evolutie, dat er nu meer mensen dan ooit in leven blijven na de geboorte.
RSS feeds