Logicomix ~ Apostolos Doxiadis & Christos H. Papadimitrio

De hele wereldliteratuur is al eens verstript. Al gebeurde dat voorheen in de pulpreeksen, zoals de ‘Illustrated Classics’, op een aanzienlijk goedkopere manier dan bijvoorbeeld Dick Matena in deze tijd probeert. Maar, als romans zo makkelijk tot stripverhaal zijn om te werken, kan dat dan ook met andere verhalen?

Logicomix is zo’n poging om eens een iets anders te vertellen. De auteurs probeerden een hoofdstuk uit de wetenschapsgeschiedenis geschikt te maken voor een groot publiek. De inspanning namelijk, uit het begin van de twintigste eeuw, om de logische grondslagen te vinden voor de wiskunde — en daarmee dus eigenlijk alles.

Dat streven mislukte, ook al omdat Kurt Gödel uiteindelijk bewees dat geen wiskundig stelsel kan bestaan waarin niet minstens éen fundament als onbewijsbaar gegeven moet worden aanvaard. Alleen neemt dit niet weg dat de weg naar die conclusie toe wel degelijk interessant was.

In Logicomix wordt deze geschiedenis verteld door Bertrand Russell. Omdat hij belangrijk was, samen met Alfred North Whitehead, bij alle pogingen om een overkoepelend axiomatisch systeem te vinden — al was hun werk dan weer een reactie op dat van Frege en Cantor. 1.

Bovendien heeft Russell een opvallende biografie, wat de auteurs tenminste iets bood om lekker over te vertellen.

Want, wat precies de portee was van deze episode uit de intellectuele geschiedenis lijkt de makers wat te ontgaan. Heel diep graven ze niet — wat tegelijk de vraag oproept of diepgang in een strip überhaupt wel mogelijk is.

Daarom deed Logicomix mij nog het meest denken aan een Hollywood-biografie. Waarbij van iemand als Einstein niet allereerst van belang is dat hij verschillende Relativiteitstheorieën opstelde, en zo de grondslagen van de natuurkunde veranderde, maar veeleer dat hij gek haar had, en een raar huwelijk.

Wittgenstein mag bijvoorbeeld zo zijn idiote trekjes hebben gehad. Toch had ik hem nog niet eerder als zo’n manische idioot afgebeeld gezien als in Logicomix gebeurde.

Toch geldt ook dat dit niet vreselijk veel uitmaakt. Wie in het werkelijk verhaal geïnteresseerd is, wordt door een strip als deze misschien in verleiding gebracht meer inhoudelijke teksten op te zoeken. Een stripverhaal blijft in de eerste plaats nog altijd een verhaal. En aan die wet, dat het de lezer ergens in moet slepen, en vervolgens moet boeien, voldeed het boek zeker.

Apostolos Doxiadis & Christos H. Papadimitrio
Logicomix
Een epische zoektocht naar de waarheid
346 pagina’s
De Vliegende Hollander 2009

1. Cantor wist zeker dat de basis van de wiskunde in sets was te vinden. En Russell deed daar weer aan af, door aan te tonen dat er sets bestaan die niet alles kunnen bevatten, of elkaar uitsluiten. Hij formuleerde daar de bekende paradox over de scherende barbier over [↩]