Distant Intimacy ~ Frederic Raphael & Joseph Epstein

Dat ik weleens een snob ben, is hier al eens uitgebreid beschreven — in een boeklogje over Snobbery van Joseph Epstein, toevallig. En toch gedraag ik me zelden uit de hoogte. Waardoor het me des te duidelijker opvalt wanneer al mijn snobismen zich wel duidelijk tonen.

Zo laat lezen me doorgaans hard en arrogant oordelen over een tekst, en niet zelden daarmee ook over de schrijver daarvan. Alleen doe ik daar niet per se verder nog iets mee. Te slechte boeken worden domweg niet uitgelezen, en leveren dus ook geen briesende reacties op hier.

Omgekeerd lijk ik extra te genieten als ik teksten lijk te begrijpen die niet direct voor mij bedoeld zullen zijn. Zoals gebeurde met het boek Distant Intimacy — dat de e-mailcorrespondentie bevat die Frederic Raphael [1931] en Joseph Epstein [1937] twaalf maanden lang voerden, in de periode 2009-2010.

Beide mannen hadden elkaar nooit ontmoet, zelfs nimmer gesproken over de telefoon, en toch herkenden ze iets in elkaar werk dat genoeg aanknopingspunten bood voor een lopend gesprek via de mail. Lag er bovendien al een half voorbeeld: de correspondentie tussen Lévy en Houellebecq was net uitgegeven in het Frans.

En zoals ik opmerkte in het logje over dat laatstgenoemde boek: een correspondentie wordt er nogal wat levendiger van als de briefschrijvers elkaar niet al te goed kennen; als er nog wat uit te leggen is.

Raphael werd weliswaar in Chicago geboren, net als Epstein, alleen verhuisde hij als kind in 1938, tegen de stroom in, naar Engeland. Daardoor groeide hij op in een ander land, met heel andere zeden; zoals een duidelijk klassensysteem, en een nog altijd onderhuids voortwoekerend antisemitisme waar hij zeer op gebeten is.

Dus dan gaat hij bijvoorbeeld aan Joseph Epstein uitleggen wie Jeremy Paxman is, of waar het TV-programma University Challenge over gaat.

Ligt er ook het gegeven nog dat Raphael niet enkel romans schreef, nee zelfs veel bekender werd als scenarist voor films — al zeiden zijn Hollywood-anekdotes me nu net het minst.

Merkwaardig genoeg is het alleen veel makkelijker om aan te tekenen wat er zoal niet deugt Distant Intimacy dan wat deze correspondentie eigenlijk toch tot zo’n totaalbevredigend boek maakte.

Zo heeft Epstein er een handje van om telkens achteloos te melden hoeveel duizenden dollars hij nu weer kreeg voor het schrijven van een stuk. En Raphael schrijft nogal gemaniëreerd.1

Maar een lezer kan dus domweg even denken een meer dan normale band te hebben met een schrijver — of in dit twee geval dus twee schrijvers. Gewoon doordat we alle drie genoeg gelezen hebben om met kennis te kunnen oordelen.

En die twee mannen op leeftijd, allebei Joods, allebei allereerst Engelstalig, dachten te vaak precies zo over schrijvers of boeken als ik ook al deed — op de momenten dat het mogelijk was mijn mening naast de hunne te leggen. Dus snobde ik fijn mee met dit stelletje snobs. Wat het vervolgens nogal boeiend maakte om te lezen wat ze te zeggen hadden over alles mij nog onbekend; ook als er daarbij geen eenduidig antwoord mogelijk was.

Want waarom lijkt er geen poëzie geschreven te zijn na 1950 die iets raakt? En waarom zijn 20-eeuwse romans op de keper beschouwd zo mager aan belang?

Zagen ze het bovendien als een plicht om elkaar te vermaken, wat alles al scheelt voor een beetje boek.

scheiding

Stories should not, I have found, be read by actors, since they always intrude syncopated rhythms into their reading and too-heavy emphasis into the dialogue. [..]

Frederic Raphael
scheiding

I call publications such as Outliers skipping-rope books: they’re meant to give you a little gentle mental exercise, or the illusion of having had a mental work-out, but rise no kind of sweat. You skip all right, because every other word is quite sufficient.

Frederic Raphael
scheiding

I don’t go to the theatre much, for the reason that I think most contemporary playwrights are a lot more stupid about the world than I; and this being so why would I pay to learn precisely how stupid they are?

Joseph Epstein
scheiding

Poetry in our day is in the same condition as verse drama at the beginning of the last century: an archaic practice, a dead genre, a done deal. We still have people playing the role of major poets, but only because the world seems to require a few people to play the role.

Joseph Epstein
scheiding

I posit the notion that, while science and technology work on the basis of progress, art doesn’t, yet it is just possible that art, literary division, is digressing. None of this will be good news to the writers of fiction, and shouldn’t please those brave but diminishing troops who continue to read lots of contemporary fiction. We all want, somehow, to be think we are living in the best of times, or so I suspect.

Joseph Epstein.
scheiding

My general line is that our great contemporary novelists have abandoned the great themes in favour of declaring “Look at me! I’ve just had a fucking epiphany.” I don’t drag out the stale intellectual bagel about the novel being dead, but I do suggest that somewhere down the road a serious wrong turn was made. I ignore entirely the question of whether anyone genuine cares about all this.

Frederic Raphael
scheiding

(V.S. Naipaul, in his novel Guerrillas, says of a woman character he loathes. “she had a great many of opinions but taken together they did not add up to a point of view,” a formulation that struck me as most useful in our opinion-laden time.)

Joseph Epstein
scheiding

The only way to judge one’s success as a writer, I would say to these kids during my teaching days, is if one is able to claim that one has honored the complexity of one’s subject.

Joseph Epstein
scheiding
Frederic Raphael & Joseph Epstein, Distant Intimacy
A Friendship in the Age of the Internet

335 pagina’s
Yale University Press, 2013
  1. beide vormelementen zijn ooit ook dodelijk effectief geparodieerd in The Guardian’s ‘Digested Read’. De mails waren in het echt alleen tussen de 1.500 en 2.000 woorden lang. []

Fame and Fortune ~ Frederic Raphael

The Glittering Prizes was een opmerkelijke roman; want het boek naar een TV-serie. De eind jaren zeventig zeer succesvolle televisieserie die dezelfde titel droeg. Fame and Fortune is een vervolg op al dat. Ruim dertig jaar later geschreven. En de televisie wilde er toen niets meer mee. Daarom werd deze roman het boek naar een hoorspel; een hoorspel voor het cultuurreservaat BBC Radio 4.

Een hoorspel of televisiescript naar een boek omwerken, levert bij Raphael pagina’s op met oneindige dialogen. Die zich dan ook nog allemaal in de werkelijke tijd afspelen; dus alle verdere ontwikkeling stilzetten. En de auteur kan zich dit alleen permitteren omdat hij werkelijk briljante dialoogzinnen kan schrijven. Bon mot volgt bon mot. Woordgrap baart woordgrap.

Helaas spreken bijna alle personages wel als Frederic Raphael. Wat het moeilijk maakt om te volgen wie er precies aan het woord is, in de heel lange dialogen.

Het meest Frederic Raphael van alle personages is Adam Morris, de hoofdpersoon, en ook een nauwelijks gewijzigd zelfportret van de auteur. Of misschien toch niet helemaal. Alle vrouwen vallen als vanzelfsprekend voor Adam, en zo is er wel meer dat dit personage onuitstaanbaar maakt. De manier waarop hij zijn vrouw behandelt, bijvoorbeeld. Toevallig is dit ook het enige personage in het boek dat niet zo briljant spreekt als Frederic Raphael.

Tijdens het lezen begreep ik een groot aantal passages aanvankelijk niet. Deze bevatten dan vaak verborgen verwijzingen naar The Glittering Prizes. Want, we zijn in Fame and Fortune twintig jaar verder, in het Groot-Brittannië waar Thatcher inmiddels aan de macht kwam. De carrières die in het eerste boek zo veelbelovend van start gingen, stokken hier en daar. Dus bleek het wel nodig te zijn om weer te weten wat al die personages ooit wilden en konden. Anders werd onbegrijpelijk wat er zo betekenisvol is aan wat hen in dit boek overkomt.

Net zo heeft Raphael in dit boek afgerekend met vele frustraties uit zijn eigen leven. Wie bijvoorbeeld niet weet dat hij scenarist was van de film Eyes Wide Shut, en nogal wat te kampen had met Stanley Kubrick, snapt niets van een episode die Adam Morris beleeft met een onmogelijke regisseur.

Ik vermoedde dit nog net, omdat Frederic Raphael ooit een autobiografisch boek heeft uitgegeven dat Eyes Wide Open heet. En ik heb om meer zekerheid te krijgen om Fame and Fortune heen moeten lezen. Daardoor kwam ook uit dat ik tal van satires en andere afrekeningen van de schrijver gewoon niet herkend heb, tijdens het lezen. Die breedsprakige TV-presentator was bijvoorbeeld Clive James? O ja joh?

Terwijl al deze kennis juist deze roman nog iets memorabels hadden kunnen geven.

Ik ben dus vast als het publiek waarvan de TV-bazen besloten dat het niet meer te boeien is met traag uitgesponnen wederwaardigheden van de Britse culturele elite. De schrijver niet waard.

* een vervolg op The Glittering Prizes en Fame and Fortune, met de titel Final Demands, wordt deze weken uitgezonden op BBC Radio 4. Het gelijknamige boek kwam afgelopen vrijdag uit.

Frederic Raphael, Fame and Fortune
295 pagina’s
JR Books 2008, oorspronkelijk 2007

Glittering Prizes ~ Frederic Raphael

Merkwaardig aan dit boek is dat ik niet weet of het gebaseerd is op de gelijknamige TV-serie die indertijd enige faam genoot, of andersom. Wat was er eerst?

Dit lijkt namelijk de adaptatie van een script zijn, omdat het boek nogal wat dialoog bevat. Ook staan er nauwelijks beschrijvingen in, en komen er twee vrouwen in voor die beide Barbara heten. Dat is iets wat op TV niet veel uitmaakt, tenzij de beide vrouwen erg op elkaar lijken. Maar in een tekst stoort het, ook omdat achternamen meestal ontbreken.

In een boek stoort ook dat plotseling na ruim tachtig bladzijden het verhaal over heel andere hoofdpersonen gaat. Heb ik net veel sympathie in die ene student en zijn leven geïnvesteerd, komt die verder nauwelijks in het boek voor.

Niet dat dit nu weer zo’n ramp is, achteraf bekeken. Die Adam Morris gaat dan weliswaar studeren in Cambridge, maar is al te gevormd om daar nog te leren. Bovendien gaat het allemaal wel erg makkelijk verder. Terloops doet hij zijn vrouw op, schrijft hij wat en regisseert hij wat voor de Footlights Revue, en voila. Een half boek verder, als hij weer eens in het verhaal mag, wint hij prompt een Oscar met het allereerste scenario van zijn hand en dan begint het geld binnen te stromen.

Een volkomen onwaarschijnlijk verhaal dus, ware het niet dat het gebaseerd zou zijn op het leven van de schrijver. Rapheal won in 1965 een Oscar voor het script van Darling. Maar dat lijkt me geen excuus voor alle zaken die in een roman niet horen voor te komen, omdat die het onmogelijk maken in het boek te verdwijnen. Toch, als dit werk echt autobiografisch is, zou dat wel die twee Barbara’s in het verhaal verklaren.

Nee, dit is op plaatsen een werkelijk voortreffelijk geschreven boek, en op nog meer helemaal niet.

Frederic Raphael, The glittering prizes
297 pagina’s
Penguin Books © 1976